Od miesięcy słyszysz o rosnącej inflacji? W sklepach i na stacjach benzynowych obserwujesz coraz wyższe ceny? Wzrost inflacji sprawia, że siła nabywcza pieniądza jest coraz mniejsza, a więc za tę samą kwotę możesz kupić mniej produktów niż np. rok wcześniej. W poniższym artykule wyjaśniamy, co to jest inflacja i jak kształtuje się inflacja w Polsce.
Zobacz dodatkowo: Bezrobocie – przyczyny, rodzaje i skutki bezrobocia
Inflacja – w tym artykule poznasz odpowiedzi na pytania:
Inflacja co to jest (inflacja definicja)?
Inflacja jest kluczowym pojęciem ekonomicznym, które bezpośrednio wpływa na nasze życie codzienne i stabilność finansową. Definiuje się ją jako wzrost średniego poziomu cen w ekonomii. Chociaż większość z nas jest świadoma, że wyższe ceny oznaczają mniejszą zdolność zakupową, warto również poznać przyczyny inflacji oraz jej potencjalne skutki dla gospodarki, oraz naszych domowych budżetów.
Zjawiskiem odwrotnym do inflacji jest deflacja, która oznacza, że przeciętne ceny ulegają obniżeniu. Co ciekawe, skutki deflacji mogą być poważniejsze niż inflacji. Dlaczego tak się dzieje? Otóż zbyt mała ilość pieniędzy w gospodarce spowodowana “odkładaniem na czarną godzinę” może prowadzić do recesji, w związku z tym znacznie korzystniejsza jest kilkuprocentowa inflacja niż deflacja.
Inflacja konsumencka a inflacja bazowa
Inflacja to jeden z ważnych wskaźników makroekonomicznych, który pokazuje tempo wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych w danym okresie. Mierzy się go za pomocą wskaźnika inflacji konsumenckiej (CPI).
CPI jest obliczany na podstawie zmian cen koszyka konsumpcyjnego, czyli zestawu typowych towarów i usług kupowanych przez przeciętne gospodarstwo domowe w ciągu roku. Koszyk ten obejmuje m.in. żywność, napoje, mieszkanie, energię, transport, odzież i usługi rekreacyjne. Dane o CPI są regularnie publikowane przez Główny Urząd Statystyczny (GUS). Na ich podstawie można monitorować zmiany cen w czasie, a także porównywać poziom inflacji w Polsce z innymi krajami.
Inflacja bazowa, nazywana również skorygowaną inflacją konsumencką, jest wskaźnikiem, który pomija najbardziej zmienne pozycje z koszyka dóbr konsumpcyjnych. Dzięki temu pozwala na bardziej rzetelną ocenę trendów cenowych i presji inflacyjnej. Z tego względu wskaźnik ten jest kluczowy dla NBP przy podejmowaniu decyzji dotyczących polityki pieniężnej, w tym stóp procentowych.
Jakie są rodzaje inflacji?
W związku z różnymi przyczynami powstawania zjawisk inflacyjnych można wyróżnić następujące typy inflacji:
- Inflacja popytowa, która jest wynikiem zbyt dużego popytu w stosunku do dostępnej podaży. Czasami nazywana inflacją pieniężną, ponieważ może być spowodowana nadmierną ilością pieniądza w obiegu.
- Inflacja kosztowa, której przyczyną jest wzrost kosztów produkcji.
- Inflacja strukturalna, powstająca z powodu niezgodności struktury produkcyjnej z ewoluującymi potrzebami konsumentów. Jest to mieszanka inflacji popytowej i kosztowej.
W zależności od tempa wzrostu cen inflacja może przyjmować różne formy:
- Inflacja pełzająca, charakteryzująca się rocznym wzrostem cen o kilka procent, co zwykle nie przeszkadza w funkcjonowaniu gospodarki i jest kontrolowane.
- Inflacja krocząca, gdzie ceny rosną o kilkanaście procent rocznie, co zaczyna wpływać na decyzje ekonomiczne podmiotów gospodarczych i może zacząć wymykać się spod kontroli.
- Inflacja galopująca, występująca, gdy wzrost cen jest dwucyfrowy, co może prowadzić do napięć społeczno-gospodarczych, takich jak strajki, osłabienie motywacji oraz hamowanie wzrostu gospodarczego.
- Hiperinflacja, będąca ekstremalnym przypadkiem, gdzie wartość pieniądza gwałtownie spada, a ceny szybko rosną, często jako wynik finansowania przez rząd wydatków budżetowych w sposób inflacjogenny.
Jak obliczyć stopę inflacji?
Miarę inflacji stanowi stopa inflacji, która określa procentową zmianę poziomu cen w danym czasie, zwykle rok do roku. Na jej obliczenie istnieje prosty wzór.
Stopa inflacji wzór
Stopa inflacji = (cena produktu w roku poprzednim – cena produktu w roku badanym) / cena w roku badanym * 100 proc.
Jakie są przyczyny inflacji?
Przyczyny inflacji są naprawdę różnorodne oraz złożone i często oddziałują na siebie:
- Nadmiar pieniądza w gospodarce, który przewyższa ilość dostępnych produktów i usług.
- Konieczność pokrycia deficytu budżetowego przez rząd, co często prowadzi do zwiększenia podaży pieniądza.
- Zbyt szybki wzrost płac, który może zwiększać koszty produkcji i prowadzić do wyższych cen towarów i usług.
- Znaczny wzrost kosztów surowców energetycznych, np. ceny ropy naftowej, który wpływa na koszty produkcji i transportu.
- Zmniejszenie dostępności produktów, takich jak zboża, z powodu niekorzystnych warunków pogodowych, lub ograniczenia w wydobyciu ropy naftowej ustalone przez OPEC.
- Duże obciążenia podatkowe, które zwiększają koszty działalności gospodarczej i konsumpcji.
- Istnienie zbyt wiele monopoli, które mogą manipulować cenami i ograniczać konkurencję, co prowadzi do wzrostu cen.
Jakie są skutki inflacji?
- Spadek realnej wartości pieniędzy przechowywanych „pod materacem” oraz na kontach, które nie zapewniają wystarczających odsetek, by nadążyć za inflacją.
- Trudności w przewidywaniu kosztów i zysków, co wpływa na planowanie i stabilność działalności gospodarczej.
- Presja ze strony pracowników na zwiększenie płac, aby nadążyć za rosnącymi kosztami życia.
- Pogorszenie się percepcji wartości pieniądza jako środka wymiany i przechowywania wartości.
- Niezgodność oczekiwanych wyników finansowych z tymi, które faktycznie są osiągane, co komplikuje planowanie finansowe.
- Zwiększenie się dochodów w wartościach nominalnych, które nie przekłada się na rzeczywistą poprawę siły nabywczej.
- Ograniczenie ilości produkowanych dóbr, co może wynikać z wyższych kosztów produkcji lub zakłóceń w łańcuchach dostaw.
- Problemy z rozliczeniami międzynarodowymi, które mogą być spowodowane wahaniem kursów walutowych i różnicami inflacyjnymi między krajami.
Jak obniżyć inflację?
Rząd posiada szereg narzędzi, które mogą skutecznie obniżyć inflację i ograniczyć jej negatywne skutki. Jednym ze sposobów jest podniesienie przez NBP stóp procentowych (droższe pożyczki i kredyty), co może spowolnić gospodarkę i zmniejszyć popyt na towary, a zatem pomóc w obniżeniu cen.
Inną metodą jest podniesienie oprocentowania obligacji skarbowych, co ma zachęcić ludzi do oszczędzania zamiast wydawania – to również może pomóc w obniżeniu inflacji.
Rząd może podjąć też inne działania, takie jak:
- ograniczenie wydatków;
- zwiększenie podatków;
- kontrola cen.
Należy jednak pamiętać, że każde z tych metod walki z inflacją mogą mieć także negatywne skutki, dlatego tak ważne jest, aby rząd ostrożnie dobierał instrumenty walki z inflacją, biorąc pod uwagę także potencjalne skutki uboczne.
Choć rząd dysponuje narzędziami walki z inflacją, również my jako konsumenci możemy podjąć pewne kroki, aby ograniczyć jej negatywny wpływ na nasze finanse i choć nie ma uniwersalnej recepty na to, poniższe działania mogą pomóc.
- Kontrola domowego budżetu, czyli analiza wydatków, ograniczenie niekoniecznych zakupów, wybór tańszych alternatyw produktów, ograniczenie jedzenia na mieście.
- Negocjacje z pracodawcą, czyli próba wynegocjowania podwyżki, odpowiednie przygotowanie do rozmowy oparte o dane dotyczące inflacji, otwartość na kompromis.
- Zwiększenie dochodów, czyli znalezienie dodatkowego źródła dochodu, inwestycja w aktywa, które mogą generować dochód pasywny np. akcje, obligacje czy nieruchomości.
To może Cię zaciekawić: Jak negocjować podwyżkę i wynagrodzenie?
Inflacja Polska – sytuacja w 2024 roku
Stopa inflacji regularnie podawana jest przez GUS, czyli Główny Urząd statystyczny. Według najnowszych danych w maju 2024 roku inflacja w Polsce wynosiła:
- 2,5 proc. – inflacja konsumencka CPI, czyli o tyle wzrosły ceny towarów i usług konsumpcyjnych w stosunku do roku poprzedniego;
- 4,1 proc. – inflacja bazowa, czyli bez cen żywności i energii.
Warto zauważyć, że od momentu swojego szczytu, który miał miejsce w lutym 2023, kiedy to wynosiła 18,4 proc. inflacja w Polsce systematycznie spadała. Do końca roku uległa obniżeniu do 6,2 proc. w grudniu i z początkiem 2024 roku kontynuowała spadki. Tym samym w styczniu wynosiła 3,7 proc., w lutym 2,8 proc, w marcu 2,0 proc, a w kwietniu 2,4 proc.
Choć z danych wynika, że ceny znowu zaczęły rosnąć, inflacja znajduje się w celu inflacyjnym NBP, który wynosi 2,5 proc. z możliwością odchylenia o 1 punkt procentowy.
Aktualny poziom inflacji w Polsce
Główny Urząd Statystyczny (GUS) podał, że inflacja w Polsce w maju 2024 roku wyniosła 2,5 proc. To oznacza, że ceny towarów i usług konsumpcyjnych były średnio o 2,5 proc. wyższe niż w maju 2023 roku. Obserwujemy również wzrost w stosunku do miesiąca poprzedniego, kiedy to stopa inflacji była na poziomie 2,4 proc.
W ostatnich miesiącach obserwowaliśmy spadek inflacji, jednak w maju trend ten się odwrócił i inflacja zaczęła delikatnie rosnąć. To niewielki wzrost, ale jest to zmiana kierunku.
Analitycy wskazują, że na tę zmianę mogą wpływać różne czynniki, takie jak:
- Wzrost cen surowców;
- zmiany kursów walutowych;
- tarcze antyinflacyjne.
Inflacja w Polsce wykres
Przyczyny inflacji w Polsce – co wpływa na inflację?
Z czego wynika inflacja w Polsce? Wojna w Ukrainie, zerwane łańcuchy dostaw i rosnący popyt ze strony Chin oraz innych gospodarek wschodzących doprowadziły do gwałtownego wzrostu cen ropy naftowej, gazu ziemnego i innych surowców energetycznych, a także żywności. Te wyższe ceny są następnie przenoszone na konsumentów w postaci wyższych cen detalicznych. Drugim istotnym czynnikiem wpływającym na stopę inflacji w Polsce była pandemia Covid-19, która spowodowała zakłócenia w globalnych łańcuchach dostaw, co doprowadziło do niedoborów i wzrostu kosztów transportu.
Poza tym w ostatnich latach rząd polski zwiększył wydatki, co również może stymulować inflację, podobnie jak osłabienie złego w stosunku do głównych walut obcych, co sprawiło, że import jest droższy, a więc przyczynia się do wzrostu inflacji.
Należy zauważyć, że wpływ poszczególnych czynników na inflację jest przedmiotem debaty wśród ekonomistów. Niektórzy uważają, że głównymi winowajcami są czynniki globalne, podczas gdy inni twierdzą, że czynniki krajowe odgrywają równie ważną rolę. Bank Polski podjął kroki w celu zwalczania inflacji poprzez podnoszenie stóp procentowych, zwiększenie minimalnej płacy czy wprowadzenie programów wsparcia dla osób o niskich dochodach.
Prognozy inflacji w Polsce
Według marcowej ankiety NBP, eksperci prognozują, że inflacja CPI w Polsce w 2024 roku wyniesie średnio od 3,5 proc. do 5,6 proc. Najbardziej prawdopodobny scenariusz zakłada wzrost cen na poziomie 4,3 proc. W 2025 roku średnioroczna inflacja ma sięgnąć od 3 proc. do 5,4 proc., przy prognozie centralnej na poziomie 4,1 proc.
Oznacza to, że w najbliższych dwóch latach ceny w Polsce mogą dalej rosnąć, ale tempo wzrostu powinno być stopniowo wyhamowywane. Należy jednak pamiętać, że prognozy te są obarczone niepewnością i rzeczywista inflacja może różnić się od przewidywań.
Warto przeczytać również:
Wzory CV
Szablony CV
Przykładowe CV
Urlop siła wyższa – kiedy przysługuje urlop z powodu siły wyższej?
Urząd Skarbowy praca – jak wygląda praca w Urzędzie Skarbowym i jak ją dostać?
Państwowa Inspekcja Pracy (PIP) – czym się zajmuje?
Kariera w finansach – jak wygląda praca po rachunkowości i ekonomii?
Umowa o zakazie konkurencji [wzór + omówienie] – z czym wiąże się zakaz pracy u konkurencji?
Wypadek przy pracy – jak wygląda zgłoszenie? Należne świadczenia
Świadczenie rehabilitacyjne – Ile wynosi zasiłek rehabilitacyjny?
Czy można mieć dwie umowy o pracę jednocześnie?
Jak wygląda rejestracja bezrobotnego w Urzędzie Pracy? [Rejestracja jako bezrobotny online]
PPK – co to i czy warto? Jak wygląda rezygnacja z PPK?
Prawa i obowiązki pracownika i pracodawcy – co określa Kodeks pracy?
Przychód a dochód – czym się różnią?
Zaświadczenie o dochodach oraz zaświadczenie o zatrudnieniu i zarobkach – wzór
