W potocznym rozumieniu majątek przedsiębiorstwa to głównie budynki, maszyny, pojazdy czy wyposażenie biura – czyli wszystko to, co można zobaczyć i dotknąć. Jednak prawdziwa wartość firmy często tkwi w zasobach, których nie widać gołym okiem. Jednym z nich jest know-how, czyli unikalna wiedza i doświadczenie, które pozwalają firmie działać skutecznie i konkurować na rynku. Co dokładnie oznacza pojęcie know how? Dlaczego jest tak cenne i jako można je skutecznie chronić przed nieuprawnionym wykorzystaniem? O tym przeczytasz w naszym artykule.
To może Cię zainteresować: Fluktuacja pracowników – na czym polega i jakie są jej rodzaje?
Know how – sprawdź:
Know how – co to znaczy?
Know how to nic innego jak praktyczna wiedza i doświadczenie, pozwalające skutecznie działać w konkretnej dziedzinie. To unikalny zestaw informacji, umiejętności i metod, których nie znajdziesz w podręcznikach, a które mają realną wartość – często większą niż niejeden fizyczny składnik majątku firmy.
W zależności od branży know how może przybierać różne formy. Jeśli prowadzisz cukiernię i Twoja szarlotka bije rekordy popularności. Twoim know how będzie przepis i tajniki jej przygotowania – te, które znasz tylko Ty. Z kolei jeśli masz własny sposób organizowania pracy w firmie, który sprawia, że Twoi konkurencji tylko z zazdrością zerkają na Twoje wyniki, to właśnie ta metoda i zdobyta wiedza stanowią Twoje know how.
Know-how może mieć charakter:
- techniczny – np. wiedza o przepisach, technologiach, produkcji;
- handlowy – doświadczenie w sprzedaży towarów i usług;
- finansowy – umiejętność analizowania i prowadzenia operacji finansowych.
Niezależnie od formy, know-how to kapitał, którego wielu może Ci zazdrościć. Bo choć czasem chętnie dzielimy się wiedzą z kolegą z branży, to w świecie biznesu stawka bywa znacznie wyższa. Jak mawiał Steve Jobs, cytując Picassa: “Dobrzy artyści kopiują, wielcy artyści kradną”. A w praktyce – im większa wartość Twojego know how, tym większa pokusa, by ktoś spróbował je sobie “przywłaszczyć”. Dlatego tak ważne jest, by wiedzieć, jak skutecznie je chronić.
Jak opisać doświadczenie w CV? Podpowiadamy!
Co to jest know how według polskiego prawa?
Pojęcie know how nie odnosi się do samego wynalezienia nowej metody prowadzenia działalności, ale raczej do tajemniczej, niejawnej wiedzy, która ma kluczowe znaczenie dla funkcjonowania firmy i jest chroniona przed osobami spoza organizacji.
Innymi słowy – jesli firma chce zabezpieczyć swoje technologie, metody działania, czy specjalistyczną wiedzę przekazywaną pracownikom, może liczyć na ochronę prawną. W Polsce działa w tym zakresie Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, która przewiduje mechanizmy chroniące firmowe tajemnice przed ujawnieniem lub nieuprawnionym wykorzystaniem przez osoby trzecie. Znajdziemy w niej zapisy, takie jak:
Art. 11. 1. Czynem nieuczciwej konkurencji jest ujawnienie, wykorzystanie lub pozyskanie cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa.
2. Przez tajemnicę przedsiębiorstwa rozumie się informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą, które jako całość lub w szczególnym zestawieniu i zbiorze ich elementów nie są powszechnie znane osobom zwykle zajmującym się tym rodzajem informacji albo nie są łatwo dostępne dla takich osób, o ile uprawniony do korzystania z informacji lub rozporządzania nimi podjął, przy zachowaniu należytej staranności, działania w celu utrzymania ich w poufności.
3. Pozyskanie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa stanowi czyn nieuczciwej konkurencji, w szczególności gdy następuje bez zgody uprawnionego do korzystania z informacji lub rozporządzania nimi i wynika z nieuprawnionego dostępu, przywłaszczenia, kopiowania dokumentów, przedmiotów, materiałów, substancji, plików elektronicznych obejmujących te informacje lub umożliwiających wnioskowanie o ich treści.
W kolejnych przepisach ustawy znajdziemy zapisy, które przewidują konkretne sankcje dla osób naruszających tajemnicę przedsiębiorstwa. Kto ujawnia poufne informacje innej osobie lub wykorzystuje je we własnej działalności gospodarczej, musi liczyć się z konsekwencjami prawnymi – grozi za to grzywna, kara ograniczenia wolności, a nawet do 2 lat więzienia.
Podobną rolę know how odgrywa w życiu zawodowym pracownika. Jeśli marzysz o konkretnej pracy, musisz posiadać praktyczną wiedzę i kompetencje z danej dziedziny – to one są Twoim osobistym know how i kluczem do zdobycia wymarzonego stanowiska.
Kwalifikacje zawodowe to Twój klucz do sukcesu!
Czy każda wiedza to know-how?
Nie każda wiedza i doświadczenie to know how – choć na pierwszy rzut oka może się tak wydawać.
Aby coś mogło zostać uznane za know how musi spełniać kilka ważnych warunków:
- Musi mieć wartość gospodarczą – czyli realnie przyczyniać się do sukcesu firmy, zwiększać jej przewagę konkurencyjną lub ułatwiać osiąganie celów biznesowych.
- Musi być niejawne – know how to wiedza, której nie znajdziesz w internecie, podręcznikach czy ogólnodostępnych źródłach. To coś, co nie jest powszechnie znane ani łatwo dostępne.
- Musi być chronione – firma lub osoba, która dysponuje know how, musi podejmować działania w celu zachowania go w tajemnicy (np. podpisywać umowy o poufności, ograniczać dostęp, zabezpieczać dane).
Dla porównania: jeśli ktoś wie, jak obsłużyć kasę fiskalną – to pożyteczna umiejętność, ale raczej nie jest to know how. Ale jeśli ktoś opracował unikalny sposób obsługi klienta, który sprawia, ze firma ma wyższą sprzedaż niż konkurencja – to już może być know how.
Podsumowując, każde know how to wiedza i doświadczenie, ale nie każda wiedza i doświadczenie to know how. Liczy się ich unikalność, wartość i poufność.
Zobacz też: Umowa o zakazie konkurencji [wzór + omówienie] – z czym wiąże się zakaz pracy u konkurencji?
Know how – przykłady:
Poznaj kilka konkretnych przykładów know-how z różnych branż, które pokazują, jak różnorodna może być ta forma wiedzy:
Gastronomia
- Tajny przepis na ciasto, sos lub napój, który wyróżnia daną restaurację.
- Sposób przygotowania potraw, który skraca czas gotowania bez utraty jakości.
- Unikalna receptura mieszanki przypraw używana tylko w jednej firmie cateringowej.
Produkcja
- Specjalistyczna technologia montażu, która zwiększa trwałość produktu.
- Optymalny sposób ustawienia maszyn produkcyjnych, by zminimalizować straty materiałowe.
- Nietypowy proces obróbki materiałów, poprawiający jakość wyrobu końcowego.
Handel i sprzedaż
- Autorski sposób prowadzenia rozmów handlowych, zwiększający skuteczność sprzedaży.
- Wiedza o tym, kiedy i jakie promocje działają najlepiej w danej branży.
- Skuteczna strategia merchandisingu w sklepie stacjonarnym.
Finanse i analizy
- Wewnętrzna metoda oceny ryzyka inwestycyjnego.
- Sposób raportowania, który pozwala szybciej wyłapywać nieprawidłowości.
- Specjalistyczny arkusz kalkulacyjny z formułami opracowanymi wewnętrznie przez firmę.
Know how może więc przybierać bardzo różne formy – od przepisu kulinarnego, przez strategię sprzedażową, aż po autorski system zarządzania. Kluczowe jest to, że jest to wiedza praktyczna, cenna i zazwyczaj chroniona przed konkurencją.
Dowiedz się więcej:
Ocena pracowników
Outsourcing
Piramida Maslowa
Pracoholizm
Typy osobowości
Work life balance
Workation
Know how a tajemnica przedsiębiorstwa
Know how i tajemnica przedsiębiorstwa, choć często się ze sobą łączą, nie są dokładnie tym samym.
Tajemnica przedsiębiorstwa to poufne informacje o charakterze technicznym, technologicznym, organizacyjnym lub handlowym, które:
- mają wartość gospodarczą;
- nie są powszechnie znane ani łatwo dostępne dla osób z danej branży,
- są objęte realną ochroną – firma podejmuje działania, by utrzymać je w tajemnicy (np. stosuje umowy o poufności, zabezpieczenia danych, ogranicza dostęp).
Know how to praktyczna wiedza, umiejętności i doświadczenie, które umożliwiają efektywne działanie w określonej dziedzinie. Know how może dotyczyć np.:
- unikalnego sposobu produkcji;
- skutecznej techniki sprzedaży;
- metody zarządzania zespołem.
Jakie są różnice?
- Know how to wiedza praktyczna, często niematerialna, zdobyta dzięki doświadczeniu – nie zawsze musi być tajemnicą, choć często nią jest.
- Tajemnica przedsiębiorstwa to pojęcie prawne – obejmuje nie tylko know how, ale także inne poufne dane (np. plany marketingowe, dane finansowe), które firma chroni przed ujawnieniem.
Jak chronić know how?
Chociaż know how – w przeciwieństwie do wynalazków – nie podlega opatentowaniu, nie oznacza to, że przedsiębiorca jest bezbronny wobec prób jego wykradzenia czy nieuprawnionego wykorzystania. Polski system prawny zapewnia narzędzia, które pozwalają skutecznie chronić tego rodzaju poufną wiedzę.
Ochrona prawna know-how
Zgodnie z Ustawą o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, know-how, jeśli spełnia warunki tajemnicy przedsiębiorstwa, korzysta z ochrony prawnej. Co to oznacza w praktyce?
- Art. 11. ustawy wskazuje, że ujawnienie, wykorzystanie lub pozyskanie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa bez zgody uprawnionego, uznaje się za czyn nieuczciwej konkurencji.
- Aby dana informacja została uznana za tajemnicę przedsiębiorstwa, przedsiębiorca musi podjąć konkretne działania w celu zachowania jej poufności – np. ograniczyć dostęp, czy podpisać z pracownikami umowy o poufności.
Aneks do umowy – jak napisać aneks do umowy o pracę? Sprawdź!
Odpowiedzialność karna
Ochrona know how nie kończy się na stwierdzeniu, że doszło do naruszenia. Art. 23 ustawy przewiduje odpowiedzialność karną dla osób, które:
- ujawniają cudze know how bez zgody właściciela;
- wykorzystują poufne informacje we własnej działalności gospodarczej;
- zdobywają je nielegalnie i przekazują dalej.
W takich przypadkach sprawca może zostać ukarany:
- grzywną;
- karą ograniczenia wolności;
- a nawet pozbawieniem wolności do 2 lat.
Ochrona cywilna
Poza postępowaniem karnym przedsiębiorca może też dochodzić swoich praw na drodze cywilnej:
- Może żądać odszkodowania za poniesione straty, powołując się na art. 415 Kodeksu cywilnego – mówiący o obowiązku naprawienia szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym.
- Sąd może orzec także dodatkowe środki, takie jak:
- zakaz wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia działalności,
- zakaz zajmowania określonego stanowiska,
- nakaz naprawienia szkody.
Jak chronić know how w praktyce?
Oprócz korzystania z dostępnych narzędzi prawnych przedsiębiorca powinien zadbać o kilka praktycznych aspektów:
- Stosowanie umów o zachowaniu poufności z pracownikami, kontrahentami i partnerami.
- Ograniczanie dostępu do wrażliwych informacji tylko do osób, które muszą z nich korzystać.
- Szkolenia pracowników z zakresu poufności i odpowiedzialności za ujawnienie informacji.
- Techniczne zabezpieczenia danych – np. szyfrowanie, ochrona hasłami, kontrola dostępu.
Dzięki odpowiedniemu podejściu – zarówno prawnemu, jak i organizacyjnemu – przedsiębiorca może skutecznie chronić swoje know how, które często stanowi jeden z najcenniejszych zasobów firmy.
Zobacz więcej na naszym blogu:
Wzory CV
Szablony CV
Przykładowe CV
Jak napisać CV murarza, żeby zdobyć wymarzoną pracę? Praktyczny poradnik
CV monter – jak napisać skuteczny życiorys? Wskazówki krok po kroku
LinkedIn co to i do czego służy? Czy warto mieć profil na LinkedIn?
CV konserwator wzór i praktyczne porady, które wyróżnią Cię na rynku pracy
Jak napisać skuteczne CV hydraulika, które pomoże Ci zdobyć pracę?
Profesjonalne CV budowlańca – jak skutecznie zaprezentować się na rynku pracy?
Pomoc kuchenna CV – porady, przykłady i wzór CV jako pomoc kuchenna
CV barmana, które serwuje Twoje atuty [+ gotowy wzór CV barman]
CV Team Leader – zbuduj zespół sukcesu
Jak stworzyć CV sekretarki, które zapewni Ci zaproszenie na rozmowę? [+ CV sekretarka wzór]
Profesjonalne CV rekrutera – Twój klucz do sukcesu w branży HR
CV Project Manager – jak napisać dokument, który przyciągnie uwagę? Praktyczny poradnik z przykładami
