Pracoholizm objawia się najczęściej wewnętrzną potrzebą i koniecznością ciągłej pracy. Często jest on bagatelizowany, a ciężką pracę traktuje się jako wyznacznik sukcesu zawodowego, a nawet życiowego. To złożony problem, który nieleczony może mieć tragiczne konsekwencje. Jakie są objawy i skutki pracoholizmu? Wyjaśniamy w dalszej części artykułu.
Pracoholizm – z tego artykułu dowiesz się:
- Pracoholizm definicja – czym jest pracoholizm?
- Pracoholizm leczenie – jak zdiagnozować pracoholizm?
- Pracoholizm przyczyny
- Pracoholizm objawy
- Życie z pracoholikiem – jak bliscy mogą pomóc pracoholikowi?
- Podstawowe zasady, które pozwolą Ci uniknąć pracoholizmu
Pracoholizm definicja – czym jest pracoholizm?
Według Encyklopedii Zarządzania pracoholizm to “uzależnienie od pracy polegające na poświęcaniu jej nadmiernie dużo czasu kosztem wypoczynku, życia osobistego” lub też “uzależnienie od pracy powodowane niepokojem, poczuciem niepewności lub też wysoką atrakcyjnością pracy”.
Osoby uzależnione od pracy czują także nieustanną potrzebę podwyższania sobie celów do osiągnięcia. Ciągle chcą być lepsze od innych i osiągać nowe sukcesy. Z kolei bardzo źle reagują na porażki i nie potrafią sobie z nimi poradzić.
Oczywiście nie każda osoba, która pracuje po godzinach jest już pracoholikiem. Większe znaczenie w tym przypadku ma nastawienie do pracy niż czas w niej spędzony. Pracoholizm nie jest więc utożsamiany z pracowitością, a wręcz z patologicznym skupieniem na pracy i uzależnieniem od niej. Pracoholik zwykle jest pełen obaw, lęku, zmęczenia, a także przygnębienia spowodowanego pracą.
Oczywiście osoby nadmiernie zaangażowane w pracę nie uznają, że jest to negatywne zjawisko, a raczej traktują je jako powód do dumy. W rzeczywistości pracoholizm jest na tyle poważny, że został uwzględniony w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD-10, wymieniając poniższe kryteria:
- wzrost zaangażowania w pracę – zarówno pod względem ilości czasu, jak i sił;
- utrata kontroli nad swoim zachowaniem – brak obiektywnej oceny na temat czasu poświęcanego obowiązkom zawodowym;
- skoncentrowanie myśli, wyobraźni i celów na pracy;
- niezdolność do zaprzestania pracy i pojawiający się lęk oraz niepokój w przypadku takich prób;
- spadek satysfakcji z pracy;
- problemy zdrowotne i kłopoty w funkcjonowaniu społecznym.
Zobacz nasze WZORY CV
Pracoholizm leczenie – jak zdiagnozować pracoholizm?
Występowanie co najmniej trzech powyższych kryteriów pozwala na zdiagnozowanie pracoholizmu. Należy jednak pamiętać, że ważną kwestią w tym przypadku jest fakt, że pracoholicy często zaniedbują inne sfery życia i to w sposób długotrwały, a nie tylko chwilowy związany z nawarstwieniem obowiązków.
Diagnozą i leczeniem pracoholizmu zajmuje się zazwyczaj psycholog lub psychoterapeuta na podstawie wywiadów z pacjentem i jego rodziną.
Dowiedz się więcej o pracy psychologa –> Ile zarabia psycholog? Jak zostać psychologiem?
Jak wygląda leczenie pracoholizmu?
Największym problemem w leczeniu pracoholizmu jest fakt, że zostaje on rozpoznawany dopiero w fazie krytycznej. W związku z tym jedynym rozwiązaniem jest wizyta u specjalisty i terapia (indywidualna albo grupowa).
W leczeniu kluczowa jest współpraca z psychologiem, psychoedukacja oraz podejmowanie przez pacjenta zaleconych działań. Psychoterapia polega na:
- ustaleniu harmonogramu postępowania;
- nauce rozpoznawania i kontrolowania emocji;
- zmianie przekonań;
- nauce samokontroli.
Leczenie psychoterapeutyczne może dotyczyć wielu obszarów (w zależności od podłoża pracoholizmu):
- redukcji lęku;
- zmiany nawyków;
- pracy na wartościach;
- pracy z przekonaniami na temat siebie i środowiska;
- regulacji emocji;
- odszukania dawnych pasji i zainteresowań;
- czerpania satysfakcji z doskonalenia własnych umiejętności, kwalifikacji zawodowych i kompetencji emocjonalnych wymaganych w relacjach społecznych;
- uniezależniania poczucia własnej wartości od poziomu sprawności zawodowej.
Zdecydowanie lepiej zapobiegać temu zaburzeniu niż je leczyć. Najlepszym sposobem jest zachowanie równowagi pomiędzy pracą a życiem osobistym, czyli tzw. work-life-balance. Obowiązki zawodowe są ważne, ale to tylko jeden z istotnych aspektów życia, dlatego należy stawiać granice, poza które praca nie będzie wykraczać. Jeśli znajdujesz czas na odpoczynek, pasje, życie rodzinne i towarzyskie – pracoholizm Ci nie grozi.
Poza tym dobre funkcjonowanie we wszystkich aspektach życia nie tylko zapobiega pracoholizmowi, ale daje także szczęście, które nie opiera się wyłącznie na jednej podstawie. Załóżmy sytuację, w której pracoholik traci pracę – bardzo możliwe, że wystąpi u niego załamanie, a nawet depresja. Zwracając uwagę na pozostałe aspekty życia, gdy jeden z nich ulegnie pogorszeniu, zdecydowanie lepiej sobie poradzisz.
Co ważne, duża odpowiedzialność spoczywa także na pracodawcy, który powinien zapewniać odpowiednie warunki pracy, a przede wszystkim skupić się na:
- edukowaniu w zakresie higieny pracy i niebezpiecznych zjawisk dotyczących wypalenia zawodowego;
- zachęcaniu podwładnych do korzystania z urlopów i innych form odpoczynku;
- podkreślaniu ważnej roli współpracy, a nie rywalizacji;
- pomocy w rozwijaniu działań pozazawodowych.
Pracoholizm przyczyny
Trudno jednoznacznie określić przyczyny pracoholizmu. Wciąż trwają badania, które mają je ustalić, ale można mówić o potencjalnych przyczynach np.:
- niestabilna samoocena – uzależnianie poczucia własnej wartości od wyników w pracy;
- trudność w zaakceptowaniu swoich wad;
- charakter obecnego rynku pracy, gdzie wymaga się od pracownika jak najlepszych wyników i pełnego oddania firmie;
- nadmierne myślenie o porażce i problemach, co nasila lęk i brak wiary we własne powodzenie;
- środowisko rodzinne, które powoduje, że praca staje się formą ucieczki od problemów;
- kierowanie się motywacjami zewnętrznymi (powinnościami narzuconymi przez innych), a nie wewnętrznymi (pasją, ciekawością czy potrzebą rozwoju);
- środowisko pracy oparte na silnej konkurencji – dążenie do nierealistycznych celów i nadmierne zaangażowanie.
Jak rozpoznać, że praca przysłania Ci inne sfery życia? Jakie są najczęstsze objawy pracoholizmu? Oto najpopularniejsze z nich:
- praca dla samej pracy, czyli traktowanie pracy jako przymus;
- lęk przed utratą statusu staje się jedyną motywacją do pracy;
- brak akceptacji dla błędów i ukrywanie ich;
- praca rządzi wszystkimi sferami Twojego życia;
- ekscytacja pracą sprawia, że nie odczuwasz zmęczenia, a więc zyskujesz więcej energii;
- brak delegowania zadań (wszystko wykonujesz samodzielnie).
Po czym jeszcze można poznać pracoholika?
- nigdy nie wyłącza komórki;
- gdy jest chory nie korzysta ze zwolnienia lekarskiego;
- przejmuje się każdym nawet najmniejszym problemem w pracy;
- rozmawia wyłącznie na tematy związane z pracą nawet podczas spotkań towarzyskich;
- myśli cały czas o pracy nawet podczas urlopu wypoczynkowego;
- nadgodziny to jego codzienność;
- nie ma czasu dla rodziny ani dla swoich zainteresowań.
Pracoholizm objawy
Objawy przepracowania – stadia rozwoju pracoholizmu
- Faza wstępna, w której dominuje perfekcjonizm i chęć pokazania się z najlepszej strony:
- ciągłe myślenie o pracy;
- pogorszenie relacji z innymi;
- brak czasu na życie osobiste;
- wyrzuty sumienia wobec rodziny tłumaczone poczuciem obowiązku;
- lęk;
- bóle głowy.
- Faza krytyczna, w której objawy się nasilają. Chory próbuje pracować mniej, ale nie potrafi i mimo iż jest na skraju wytrzymałości nie zmienia swoich nawyków:
- problemy ze snem;
- spadek koncentracji;
- obniżone samopoczucie;
- stany lękowe;
- agresja;
- zawał serca;
- choroba wrzodowa;
- niechęć wobec innych.
- Faza chroniczna, w której chory skupia się wyłącznie na pracy:
- mała ilość snu;
- spożywanie znikomej ilości pokarmów, co prowadzi do wycieńczenia fizycznego i psychicznego.
Badania medycyny pracy – jakie badania do pracy? Kiedy trzeba wykonać badania lekarskie do pracy?
Jakie są skutki pracoholizmu w krytycznej fazie?
W ostatnich fazach pracoholizm może prowadzić do:
- wycieńczenia fizycznego i psychicznego;
- zaburzenia rytmu dnia i nocy;
- zniecierpliwienia, zdenerwowania, a nawet agresji wobec współpracowników;
- poważnymi chorobami somatycznymi i psychicznymi np. zawału, depresji czy też zaburzeń lękowych;
- niszczenia więzi społecznych np. rozwodów.
W sieci znajdziesz wiele testów na pracoholizm, które zawsze możesz przeprowadzić jeśli zauważasz u siebie problem z przepracowaniem, ale pamiętaj, że jest to jedynie poglądowy wynik. Realną diagnozę może wystawić jedynie psychoterapeuta podczas profesjonalnej konsultacji.
Jak się nie stresować? Poznaj sprawdzone sposoby na stres!
Pracoholizm skutki – śmierć z przepracowania
Okazuje się, że naprawdę w skrajnych przypadkach, pracoholizm może prowadzić do śmierci z przepracowania.
Zjawisko to kojarzone jest przede wszystkim z krajami azjatyckimi, a w Japonii nazywane jest karōshi. Szacuje się, że w wyniku przepracowania rocznie umiera ok. 10 tys. Japończyków.
Życie z pracoholikiem – jak bliscy mogą pomóc pracoholikowi?
Życie z pracoholikiem w zaawansowanym stadium jest bardzo trudne. Rodzina i najbliżsi często narzekają na brak tej osoby w życiu rodzinnym i spędzanie każdej wolnej chwili na pracy. Jednak to oni odgrywają kluczową rolę w procesie leczenia pracoholizmu.
Ich rola polega przede wszystkim na zachęcaniu do spotkania z psychologiem lub psychoterapeutą. Ważne jest również, aby doceniać wszelkie działania niezwiązane z pracą, aby pokazać, że ta osoba jest dla nas ważna bez względu na sukcesy zawodowe, wysokość zarobków czy zajmowane stanowisko. Należy okazać odpowiednie wsparcie i uświadomić takiej osobie, że pracoholizm jest złożonym problemem, który nie zniknie z dnia na dzień i potrzeba czasu w radzeniu sobie z nim.
Podstawowe zasady, które pozwolą Ci uniknąć pracoholizmu
- Praca jest jedną z ważnych aktywności życia człowieka, ale nie najważniejszą;
- Praca powinna dawać przyjemność i satysfakcję;
- Niezmiernie ważne jest zachowanie równowagi między pracą a relaksem;
- Kontroluj liczbę godzin spędzonych w pracy;
- Korzystaj z przysługujących Ci urlopów (zobacz rodzaje urlopów);
- Jeśli czujesz, że praca nie daje Ci zadowolenia – porozmawiaj ze specjalistą.
Zajrzyj również do naszych pozostałych artykułów:
Prawnik – ile zarabia prawnik? Co robić po prawie?
Życiorys – jak napisać życiorys i jak wygląda wzór życiorysu?
Przykładowe CV
Choroba zawodowa – Czy należy Ci się odszkodowanie za chorobę zawodową?
Szablony CV
Jakie osiągnięcia w CV? Jak je wpisać?
Praca w przedszkolu – nauczyciel oraz pomoc nauczyciela w przedszkolu
Netto brutto – brutto ile to netto? Sprawdź swoje wynagrodzenie na rękę
Mobbing w pracy – co to jest mobbing? Przykłady mobbingu w pracy
