W ostatnich latach pojęcie sygnalisty zyskuje na znaczeniu, zwłaszcza w kontekście wdrażania unijnych dyrektyw mających na celu ochronę osób zgłaszających nieprawidłowości. Sygnalista kto to? Jaka jest jego rola w miejscu pracy i w jaki sposób prawo zapewnia mu ochronę?
To również Cię zainteresuje: Państwowa Inspekcja Pracy (PIP) – czym się zajmuje?
Sygnalista kto to? Sprawdź:
Sygnalista kto to? Sygnalista definicja
Sygnalista (z ang. whistleblower) to osoba, która informuje o nieprawidłowościach, naruszeniach prawa lub nadużyciach w miejscu pracy, instytucji publicznej czy organizacji. Celem sygnalisty jest przeciwdziałanie działaniom szkodliwym dla interesu publicznego lub danej organizacji. Ważne jest, aby sygnalista postępował w dobrej wierze, mając na uwadze dobro ogółu, a nie własne korzyści.
Jak zostać sygnalistą? Kto może nim być?
Sygnalistą może być każda osoba fizyczna, która w kontekście związanym z pracą uzyskała informacje o naruszeniu prawa. Dotyczy to nie tylko pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, ale także osób świadczących pracę na podstawie umów cywilnoprawnych (umowa zlecenie, umowa o dzieło), przedsiębiorców, stażystów, wolontariuszy, a nawet członków organów prawnych. Ochrona przysługuje również tym, którzy zgłosili nieprawidłowości przed nawiązaniem stosunku pracy lub po jego ustaniu.
Sygnalista w firmie – jakie nieprawidłowości może zgłaszać?
Sygnalista może zgłaszać różnorodne naruszenia prawa, takie jak:
- korupcja;
- oszustwa finansowe;
- działania zagrażające zdrowiu lub bezpieczeństwu publicznemu;
- naruszenia ochrony środowiska;
- łamanie praw pracowniczych;
- inne działania niezgodne z obowiązującymi przepisami.
Ważne jest, aby zgłaszane informacje były oparte na uzasadnionych podstawach i dotyczyły rzeczywistych naruszeń.
Ochrona prawna sygnalistów
W odpowiedzi na potrzebę ochrony osób, zgłaszających nieprawidłowości, Unia Europejska przyjęła dyrektywę w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii. W Polsce implementacją tych przepisów jest ustawa z dnia 14 czerwca 2024 r. o ochronie sygnalistów, która weszła w życie 25 września 2024 r.
Powyższa ustawa zapewnia sygnalistom:
Ochronę przed działaniami odwetowymi – pracodawca nie może podejmować wobec sygnalisty działań takich jak:
- zwolnienie z pracy,
- obniżenie wynagrodzenia,
- pominięcie przy awansie,
- szykany lub mobbing w pracy,
- groźby prawne lub dyscyplinarne.
Zachowanie poufności – tożsamość sygnalisty musi być chroniona, a ujawnienie jej bez zgody sygnalisty jest zabronione.
Dostęp do środków prawnych – sygnalista ma prawo do odszkodowania lub zadośćuczynienia w przypadku doznania szkody w wyniku działań odwetowych.
Możliwość zgłaszania naruszeń na trzy sposoby – przepisy przewidują trzy kanały zgłaszania naruszeń:
- wewnętrzny – w ramach organizacji;
- zewnętrzny – do odpowiednich organów państwowych,
- publiczny – np. poprzez media, jeśli inne metody nie przyniosły skutku.
Obowiązki pracodawcy wobec sygnalistów
Pracodawcy mają obowiązek wdrożenia procedur zgłaszania naruszeń, które zapewnią sygnalistom odpowiednią ochronę. Przepisy przewidują kilka kluczowych obowiązków:
- Ustanowienie wewnętrznego systemu zgłaszania nieprawidłowości – każdy pracodawca zatrudniający co najmniej 50 pracowników musi wdrożyć wewnętrzne procedury zgłaszania naruszeń, które powinny obejmować określenie kanałów zgłoszeń, wskazanie osoby lub jednostki odpowiedzialnej za rozpatrywanie zgłoszeń, zapewnienie poufności i bezpieczeństwa danych zgłaszającego.
- Prowadzenie rejestru zgłoszeń – zgodnie z art. 13 ustawy pracodawca ma obowiązek prowadzenia rejestru zgłoszeń, w którym dokumentuje przyjęte zgłoszenia i podjęte działania.
- Informowanie pracowników o ich prawach – pracodawcy muszą zapewnić pracownikom łatwy dostęp do informacji o procedurach zgłaszania nieprawidłowości.
- Przeprowadzanie postępowania wyjaśniającego – każde zgłoszenie powinno zostać zweryfikowane, a jeśli okaże się zasadne – podjęte odpowiednie działania naprawcze.
Zobacz dodatkowo: Struktura organizacyjna w firmie – jak może wyglądać hierarchia w firmie?
Sygnalista a kultura organizacyjna
Wprowadzenie skutecznych mechanizmów ochrony sygnalistów przyczynia się do budowania transparentności i etyki w organizacjach. Zachęcanie pracowników do zgłaszania nieprawidłowości bez obawy przed represjami sprzyja tworzeniu środowiska pracy opartego na zaufaniu i odpowiedzialności.
Warto zauważyć, że społeczne postrzeganie sygnalistów ulega zmianie. Coraz częściej są oni postrzegani jako osoby dbające o dobro wspólne, a nie jako “donosiciele”. Edukacja i świadomość na temat roli sygnalistów odgrywają kluczową rolę w kształtowaniu pozytywnego wizerunku osób zgłaszających nieprawidłowości.
Sygnalista kto to? Wnioski
Sygnaliści odgrywają kluczową rolę w zapewnieniu przejrzystości i zgodności z prawem w organizacjach. Dzięki odpowiednim regulacjom prawnym, takim jak Ustawa o ochronie sygnalistów, osoby zgłaszające nieprawidłowości mogą liczyć na ochronę przed represjami. Pracodawcy muszą wdrożyć skuteczne mechanizmy zgłaszania i rozpatrywania skarg, a społeczeństwo powinno dążyć do zmiany postrzegania sygnalistów jako ludzi dbających o interes publiczny.
Dzięki tym regulacjom Polska zbliża się do standardów międzynarodowych, a pracownicy mogą czuć się bezpieczniej, zgłaszając naruszenia bez obawy o swoje stanowisko i reputację.
Zajrzyj też do innych artykułów:
Wzory CV
Szablony CV
Przykładowe CV
CV front end developer: jak zaprezentować swoje umiejętności w najlepszym świetle?
CV agent nieruchomości wzór + praktyczne wskazówki
CV weterynarz wzór i porady, które przybliżą Cię do wymarzonej pracy
CV rejestratorka medyczna wzór + list motywacyjny na stanowisko rejestratorki medycznej
Profesjonalne CV nauczyciela wychowania fizycznego [CV nauczyciela wf wzór]
Dlaczego chcesz zmienić pracę? Jakie są najczęstsze powody zmiany pracy?
CV nauczyciela języka polskiego – praktyczne wskazówki + gotowy wzór CV
Jak napisać CV dziennikarza, które zwiększy szansę na wymarzoną pracę?
Jak stworzyć profesjonalne CV manikiurzystki?
CV nauczyciela edukacji wczesnoszkolnej: wzór i wskazówki
CV Data Scientist – jak stworzyć życiorys, który przyciągnie uwagę rekruterów?
Czy w CV wpisywać wszystkie miejsca pracy? Jaka historia zatrudnienia przekona rekruterów?
