Aż 77 proc. – dokładnie tylu Polaków uważa, że należy do klasy średniej według badań przeprowadzonych przez CBOS w 2020 roku. Okazuje się jednak, że coraz trudniej zaliczyć się do tego grona, a każdy z nas nieco inaczej rozumie pojęcie klasy średniej, dlatego postaramy się je wyjaśnić! Ile zarabia klasa średnia w Polsce? Sprawdź, czy do niej należysz!
To również może Cię zainteresować: Co to jest inflacja? Jakie ma skutki? Ile wynosi inflacja w Polsce?
Klasa średnia – co musisz wiedzieć?
Klasa średnia – definicja
Klasa średnia to grupa społeczna, którą można uznać za “pośrednią” pomiędzy klasą niższą a wyższą. Historycznie pojęcie to nabrało znaczenia w XIX wieku, kiedy to zaszły istotne zmiany społeczne związane z rewolucją przemysłową. W tamtych czasach do klasy średniej zaliczano urzędników, drobnych przedsiębiorców i przedstawicieli zwodów wolnych – grupy, które nie pasowały do ram klasy robotniczej (proletariatu) ani do burżuazji, czyli właścicieli kapitału, jak podkreślał Karl Marks w swojej teorii walki klas.
Początkowo klasa średnia obejmowała głównie ludzi pracujących w handlu, drobnym rzemiośle, a także właścicieli niewielkich przedsiębiorstw. Byli to ludzie, którzy niekoniecznie posiadali znaczący majątek, ale ich sytuacja ekonomiczna pozwalała na utrzymanie pewnego poziomu stabilności życiowej. Wraz z postępem industrializacji i urbanizacji, klasa średnia zyskała na znaczeniu i rozrosła się, obejmując także specjalistów, lekarzy i prawników.
Obecnie klasa średnia jest bardziej zróżnicowana. Choć trudno jednoznacznie zdefiniować, kto do niej należy, ponieważ jest to określenie z pogranicza socjologii i ekonomii to zakładamy, że w jej skład wchodzą osoby, które osiągnęły pewien poziom wykształcenia i względnej stabilności ekonomicznej. Są to najczęściej pracownicy umysłowi: właściciele małych firm, specjaliści menadżerowie, pracownicy administracyjni oraz sektora usług. Osoby te zazwyczaj mają stałe zatrudnienie, a ich dochody pozwalają na zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych oraz na realizację pewnych aspiracji, jak zakup nieruchomości, edukacja dzieci czy podróże.
Klasa średnia w Polsce – jak ją określić?
Definicja klasy średniej jest płynna i różni się w zależności od źródła i przyjętych kryteriów. W Polsce tak naprawdę nie ma jednego, oficjalnie przyjętego sposobu obliczania, do której klasy społecznej należy dane gospodarstwo domowe, często uwzględnia się jednak kryteria, takie jak:
- Dochody – osoby z klasy średniej zazwyczaj mają dochody powyżej pewnego progu, ale jednocześnie nie na tyle wysokie, aby zaliczyć je do klasy wyższej.
- Wykształcenie – często kojarzone jest z klasą średnią, choć nie jest to regułą.
- Zawód – może być wskazówką co do przynależności społecznej.
- Styl życia – konsumpcja dóbr i usług, sposób spędzania wolnego czasu, a także miejsca zamieszkania mogą świadczyć o przynależności do danej klasy.
- Majątek – posiadanie nieruchomości, samochodów czy innych wartościowych przedmiotów może być dodatkowym czynnikiem.
Dlaczego tak trudno jednoznacznie określić klasę średnią?
Określenie przynależności do klasy średniej jest niezwykle złożonym zadaniem, co wynika z kilku powodów.
- Po pierwsze, sytuacja ekonomiczna gospodarstw domowych nie jest statyczna, lecz podlega ciągłym zmianom. W konsekwencji przynależność do danej klasy społecznej jest płynna.
- Po drugie, brak jednolitej, uniwersalnej definicji klasy średniej zarówno na poziomie międzynarodowym, jak i krajowym oznacza, że różne instytucje badawcze stosują różne kryteria, co prowadzi do rozbieżności i trudno ustalić, kto tak naprawdę należy do tej grupy.
- Po trzecie, przynależność do klasy średniej jest zjawiskiem wielowymiarowym, a więc nie zależy wyłącznie od wysokości dochodów, ale też od wykształcenia, zawodu, czy stylu żucia.
Warto podkreślić, że postrzeganie własnej pozycji społecznej często ma charakter subiektywny. Oznacza to, że ludzie mogą sami siebie klasyfikować do innej klasy, niż wynikałoby to z obiektywnych kryteriów.
Jak obliczyć zarobki klasy średniej?
Dlaczego tak wielu Polaków uważa, że należy do klasy średniej? Respondenci, określając swoją pozycję społeczną, kierują się nie tylko wysokością zarobków, ale również poziomem wykształcenia. Ponadto, w świadomości badanych próg dochodowy uprawniający do zaliczenia do klasy średniej jest niższy, niż wynika z rzeczywistych obliczeń. Wiele osób uważa, że przekroczenie najniższej krajowej jest już wystarczające, aby znaleźć się w tej grupie społecznej. Jak jest w rzeczywistości?
Czy klasa średnia musi zarabiać średnią krajową?
Klasa średnia a średnia krajowa – czy to się łączy? Średnia krajowa w kwietniu 2024 wynosiła 8 323 zł brutto. Nie oddaje ona jednak realnych zarobków większości Polaków – zawyżają ją najlepiej opłacani pracownicy, a w rzeczywistości większość osób zarabia mniej. Warto również zauważyć, że Główny Urząd Statystyczny wartość średniej krajowej oblicza, uwzględniając wynagrodzenia w przedsiębiorstwach zatrudniających minimum 10 pracowników, co stanowi jedynie około 37,7 proc. wszystkich pracujących.
Wartością pozwalającą zidentyfikować klasę średnią jest mediana wynagrodzeń, która w kwietniu 2024 roku była niższa aż o 21,9 proc. od przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, czyli wynosiła 6500 zł. Mediana oznacza, że połowie zatrudnionych zostało wypłacone wynagrodzenie nie wyższe niż ta kwota, a drugiej połowie nie niższe.
Klasa średnia zarobki: ile zarabia klasa średnia? Kto do niej należy?
Istnieją różne metody określania tego, kto należy do klasy średniej. Zgodnie z kryteriami Organizacji Gospodarczej i Rozwoju (OECD) można zaliczyć do niej gospodarstwa domowe, w których dochód na osobę stanowi od 75 proc. do 200 proc. mediany zarobków, czyli obecnie od 4 875 zł do 13 000 zł brutto. To oznacza wzrost dolnej i górnej granicy tego przedziału o około 20 proc. w ciągu ostatnich dwóch lat. W konsekwencji trzyosobowa rodzina, chcąc być zaliczona do klasy średniej, powinna dysponować miesięcznym dochodem bliskim 15 000 zł.
Klasa średnia w Polsce a Polski Ład
Ulga dla klasy średniej, wprowadzona przez Polski Ład 1 stycznia 2022 roku, pozwalała pracownikom na odliczenie od dochodu kwoty ustalonej indywidualnie w zależności od ich rocznych przychodów. Ulga była skierowana do osób, które osiągnęły dochody brutto w przedziale od 68 412 zł do 133 692 zł w danym roku podatkowym. Obejmowała jednak tylko te miesiące, w których przychody mieściły się w granicach 5701 zł do 11 141 zł – co w dużej mierze odpowiadało definicji klasy średniej według OECD.
Ulga dla klasy średniej była dostępna dla pracowników zatrudnionych na etacie oraz osób prowadzących działalność gospodarczą. W razie potrzeby można było z niej zrezygnować, składając odpowiednie oświadczenie u pracodawcy.
Choć ulga została wprowadzona na początku 2022 roku, nie obowiązuje już w systemie podatkowym. W praktyce odnosiła się wyłącznie do rozliczeń podatkowych za rok 2022, a następnie została wyeliminowana.
Zobacz też nasze pozostałe artykuły:
Wzory CV
Szablony CV
Przykładowe CV
Praca na etacie i działalność gospodarcza
Nadgodziny – Kodeks pracy: ile płatne są nadgodziny?
Do kiedy status studenta? Co oznacza? Jak go potwierdzić?
Kiedy i komu przysługuje zwrot za dojazdy do pracy?
Czy można iść na L4 na wypowiedzeniu?
Darowizna od rodziców i innych członków rodziny – do jakiej kwoty darowizna bez podatku?
Ile wynosi dofinansowanie do okularów i jakie warunki należy spełnić, aby je otrzymać?
Czy pracodawca może odmówić urlopu na żądanie?
Czy można znaleźć pracę bez doświadczenia? Gdzie i jak jej szukać? Praktyczne porady
Na czym polega zadaniowy czas pracy? Wady i zalety takiego systemu
Jak zapytać o wynik rekrutacji? Po jakim czasie dzwonią w sprawie pracy?
Zarządzanie czasem – jak ważna jest dobra organizacja pracy?
