Osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę mogą liczyć na tzw. zabezpieczenie bytu pracownika dzięki najniższej krajowej. Płaca minimalna została zagwarantowana w ustawie o minimalnym wynagrodzeniu, która zgodnie z art. 6. zakłada, że wysokość wynagrodzenia pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy nie może być niższa niż kwota minimalnego wynagrodzenia ustalona w danym roku. Ile wynosi najniższa krajowa? Czym się różni najniższa krajowa netto a brutto? Co to jest płaca minimalna? Czytaj dalej, by dowiedzieć się więcej!
Sprawdź dodatkowo: Czy można mieć dwie umowy o pracę jednocześnie?
Najniższa krajowa – dowiedz się:
- Co to jest najniższa krajowa?
- W jaki sposób ustalana jest najniższa krajowa w Polsce?
- Jakie składniki obejmuje minimalna krajowa?
- Jakie składniki podlegają wyłączeniu z podstawy wynagrodzenia?
- Płaca minimalna a minimalna stawka godzinowa – czym się różnią?
- Czy wzrost stawki minimalnej determinuje zmianę umowy?
- Na co wpływa najniższa krajowa?
- Co jeśli pracodawca nie płaci najniższej krajowej?
- Najniższa krajowa brutto w innych państwach – jak wypadamy na ich tle?
- Jak kształtowała się minimalna krajowa brutto w ubiegłych latach?
Co to jest najniższa krajowa?
Jak podaje Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, najniższa krajowa to ustalone najniższe wynagrodzenie, jakie pracodawca musi wypłacić pracownikowi zatrudnionemu na umowę o pracę. Wynagrodzenie poniżej płacy minimalnej jest naruszeniem praw pracowniczych.
Najniższa krajowa brutto
Najniższa krajowa brutto to minimalna kwota wynagrodzenia, jaką pracodawca jest zobowiązany wypłacić pracownikowi zatrudnionemu na umowę o pracę w Polsce. Jest ona określona w ustawie o minimalnym wynagrodzeniu za pracę i podlega zmianie (raz lub dwa razy w roku).
Musisz pamiętać, że najniższa brutto nie jest równa kwocie netto, którą pracownik otrzymuje na rękę. Od wynagrodzenia brutto potrącane są składki na ubezpieczenie społeczne, ubezpieczenie zdrowotne i zaliczka na podatek dochodowy.
Najniższa krajowa netto (na rękę)
Najniższa krajowa netto to kwota, którą pracownik otrzymuje na rękę po potrąceniu składek na ubezpieczenie społeczne, ubezpieczenie zdrowotne i zaliczki na podatek dochodowy. Jest to minimalna kwota, jaką pracodawca może legalnie wypłacić pracownikowi zatrudnionemu na umowę o pracę w Polsce.
Tak więc najniższa krajowa brutto zawsze będzie wyższa niż najniższa krajowa na rękę (netto).
Zobacz dodatkowo: Netto brutto – brutto ile to netto? Sprawdź swoje wynagrodzenie na rękę
W jaki sposób ustalana jest najniższa krajowa w Polsce?
Najniższa krajowa ustalana jest przez organy państwowe. Wstępną propozycję dotyczącą wysokości najniższej krajowej ustala Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, a następnie prezentuje ją Radzie Ministrów.
Od czego zależy aktualna najniższa krajowa?
Zanim ostateczna kwota zostanie zaakceptowana, należy wziąć pod uwagę wiele czynników, jak np. prognozy dotyczące wzrostu cen w kolejnym roku kalendarzowym. W sytuacji, gdy minimalna krajowa jest niższa od połowy średniej krajowej, wówczas jej wysokość może wzrosnąć dwie trzecie realnego wzrostu gospodarczego. Ponadto pensja minimalna podlega negocjacjom w ramach Rady Dialogu Społecznego. Wynika to z art. 2 Ustawy z dn. 10 października 20002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę.
Dodatkowe czynniki uwzględniane podczas ustalania minimalnej płacy to:
- Koszty utrzymania – głównym czynnikiem wpływającym na wysokość najniższej krajowej brutto jest poziom kosztów utrzymania w Polsce.
- Sytuacja gospodarcza – rząd bierze pod uwagę również sytuację gospodarczą kraju, w tym poziom inflacji i bezrobocia.
- Poziom płac w innych krajach – rząd porównuje również poziom płac w Polsce z poziomem płac w innych krajach Unii Europejskiej.
Jakie składniki obejmuje minimalna krajowa?
Minimalna krajowa to kwota wynagrodzenia wypłacanego pracownikowi każdego miesiąca. Obejmuje ona wiele elementów składowych:
- wynagrodzenie zasadnicze, czyli pensję wynikającą z umowy o pracę;
- wynagrodzenie za dyżury;
- wszelkie dodatki za szczególne kwalifikacje zawodowe lub niesprzyjające warunki pracy;
- nagrody i premie wypłacane jako element wynagrodzenia;
- wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy;
- dodatek wychowawczy;
- świadczenia odszkodowawcze;
- ekwiwalenty pieniężne za niewykorzystany urlop wypoczynkowy;
- świadczenia o charakterze deputatowym (np. deputat węglowy, energetyczny czy żywnościowy);
- wynagrodzenia za czynności wykonywane poza normalnymi godzinami pracy w miejscu pracy lub poza nim, ale wyznaczonym przez pracodawcę (np. pełnienie dyżuru).
W związku z powyższym płaca minimalna to nie tylko płaca zasadnicza, ale także ogólna kwota wchodząca w skład miesięcznego uposażenia. Podsumowując: płaca minimalna = płaca zasadnicza + dodatkowe świadczenia wynikające z zawartej umowy o pracę.
Jak minimalna krajowa wygląda w praktyce?
Załóżmy, że pracownik otrzymuje wynagrodzenie zasadnicze w wysokości 3500 zł, do tego premię regulaminową 100 zł i dodatek za pełnienie dyżurów 500 zł. Jego pensja minimalna w styczniu 2024 wyniosła zatem 4100 zł brutto. W takiej sytuacji pracodawca zobowiązany jest do wypłaty wyrównania do ustawowej najniższej krajowej czyli do kwoty 4242 zł (w 2024 roku).
Co ważne, jeszcze w 2016 roku pracodawca miał prawo obniżyć kwotę najniższej krajowej w pierwszym roku pracy zatrudnionego, jednak nie więcej niż do 80 proc. płacy minimalnej. Od 2017 roku przepisy te już nie obowiązują – nawet pracownik, który dopiero co został zatrudniony musi otrzymać minimalne wynagrodzenie za pracę.
Jakie składniki podlegają wyłączeniu z podstawy wynagrodzenia?
Do minimalnego wynagrodzenia nie wliczają się następujące składniki:
- Wynagrodzenie za pracę w nadgodzinach;
- nagrody jubileuszowe;
- odprawy emerytalne i rentowe;
- dodatki do wynagrodzenia za pracę w nocy;
- dodatki za staż pracy;
- dodatki za szczególne warunki pracy.
Ponadto z pensji minimalnej wyłączono kwoty wynikające z umów cywilnoprawnych zawartych poza umową o pracę, czyli zasiłki chorobowe, świadczenia finansowane z Zakładowego Funduszu Świadczeń Społecznych, wynagrodzenia z tytułu korzystania lub rozporządzania prawami autorskimi lub pokrewnymi, należności z tytułu podróży służbowych czy ekwiwalent za pranie odzieży.
Płaca minimalna a minimalna stawka godzinowa – czym się różnią?
Płaca minimalna dotyczy przede wszystkim pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, a więc wyżej wskazane przepisy nie dotyczą osób wykonujących czynności na podstawie umowy o dzieło lub umowy zlecenie.
Minimalna stawka godzinowa odnosi się zaś wyłącznie do tych osób, które świadczą pracę w oparciu o umowy cywilnoprawne lub samozatrudnienie.
Czym dokładnie jest minimalna stawka godzinowa?
Aby ograniczyć nadużywanie umów cywilnoprawnych oraz wprowadzić ochronę najniżej wynagradzanych – 1 stycznia 2017 roku wprowadzono minimalną stawkę godzinową dotyczącą pracy wykonywanej na podstawie umowy zlecenia oraz umowy o świadczenie usług do których stosuje się przepisy o zleceniu.
Aby minimalna stawka godzinowa znalazła zastosowanie strony nie muszą określać w umowie stawki godzinowej. Wynagrodzenie może być ustalone w stawce miesięcznej – najważniejsze, aby wypłacona pensja w przeliczeniu na godzinę pracy nie była niższa niż gwarantowana minimalna stawka godzinowa określona na dany rok.
Czy wzrost stawki minimalnej determinuje zmianę umowy?
W momencie, gdy następuje wzrost płacy minimalnej, często w głowach pracowników rodzi się pytanie dotyczące wszelkich formalności związanych ze zmianą umowy. Generalnie pracodawca zobowiązany jest do przygotowania wypowiedzenia zmieniającego, szczególnie jeśli w dokumencie znajdują się różne zapisy, np. dokładna kwota wynagrodzenia. Jednak nie zawsze jest to konieczne. Dlaczego? Jeśli strony podpisały umowę, w której widnieje zapis, że pracownik za swoją pracę będzie otrzymywał wynagrodzenie minimalne – wszelkie formalności są zbędne. Dzieje się tak dlatego, że pod tym pojęciem rozumiana jest aktualna wysokość najniższej krajowej, która w danym roku po prostu uległa zmianie.
Na co wpływa najniższa krajowa?
Wzrost najniższej krajowej determinuje wzrost takich świadczeń, jak:
- dodatek za pracę w nocy, który wynosi 20 proc. stawki godzinowej;
- wynagrodzenie za przestój, które nie może być niższe od minimalnej krajowej;
- odprawa wypłacana przy zwolnieniach grupowych, która nie może być większa niż 15-krotność najniższej krajowej;
- minimalne odszkodowanie za dyskryminację lub mobbing.
Co jeśli pracodawca nie płaci najniższej krajowej?
Najniższa krajowa to z góry określona kwota, którą pracownik zatrudniony na umowie o pracę w pełnym wymiarze godzin musi otrzymać. Co prawda kwota netto może być różna ze względu na dodatkowe potrącenia, jednak kwota brutto nie może być niższa o tej ustalonej przez rząd.
Zauważyłeś, że Twoje wynagrodzenie nie sięga minimalnej krajowej? W takim razie pracodawca musi je wyrównać!
Co w sytuacji, gdy w tej kwestii pojawiły się rażące nadużycia i Twoja pensja nie zostaje wyrównana? Po tym, jak upewnisz się, że pracodawca faktycznie wypłaca Ci poniżej najniższej krajowej (może to wynikać np. z zatrudnienia w niepełnym wymiarze godzin), masz prawo zgłosić się do Państwowej Inspekcji Pracy. Jeśli nieprawidłowości zostaną potwierdzone pracodawca może zostać ukarany grzywną w wysokości od 1000 zł do nawet 30 000 zł, a dodatkowo będzie zobowiązany do podniesienia należnego pracownikom wynagrodzenia.
Najniższa krajowa brutto w innych państwach – jak wypadamy na ich tle?
22 kraje Unii Europejskiej regulują wynagrodzenie minimalne ogólnie obowiązującymi przepisami prawa. Jego wysokość ustalana jest z partnerami społecznymi lub przez rząd.
Wielu Polaków żyje w przekonaniu, że za granicą obowiązują wyższe wynagrodzenia, w związku z czym decyduje się na emigrację zarobkową. Czy rzeczywiście tak jest? Poniżej przedstawiamy, jak wygląda płaca minimalna 2024 brutto w innych państwach:
Najniższa krajowa Niemcy – 12,41 euro brutto za godzinę pracy, tj. ok. 56 zł brutto;
Najniższa krajowa Holandia – 13,27 euro brutto za godzinę pracy, tj. ok. 58 zł brutto.
Jak widać wyjazdy Polaków w poszukiwaniu lepszych zarobków są całkowicie uzasadnione. W Polsce minimalna stawka godzinowa wynosi 27,70, zaś minimalne wynagrodzenie u naszych sąsiadów znacząco przekracza 50 zł brutto za godzinę pracy.
Jak kształtowała się minimalna krajowa brutto w ubiegłych latach?
| Najniższa krajowa brutto: | Najniższa krajowa netto: | Minimalna stawka godzinowa brutto: | |
| Najniższa krajowa 2024 | od stycznia: 4242 zł od lipca: 4300 zł | od stycznia: 3221,98 zł od lipca: 3261,53 zł | od stycznia: 27,70 zł od lipca: 28,10 zł |
| Najniższa krajowa 2023 | od stycznia: 3490 zł od lipca: 3600 zł | od stycznia: 2709,48 zł od lipca: 2780 zł | od stycznia: 22,80 zł od lipca: 23,50 zł |
| Najniższa krajowa 2022 | 3010 zł | 2209,56 zł | 19,70 zł |
| Najniższa krajowa 2021 | 2800 zł | 2061,767 zł | 18,30 zł |
| Najniższa krajowa 2020 | 2600 zł | 1920,62 zł | 17 zł |
| Najniższa krajowa 2019 | 2250 zł | 1633,78 zł | 14,70 zł |
| Najniższa krajowa 2018 | 2100 zł | 1530 zł | 13,70 zł |
| Najniższa krajowa 2017 | 2000 zł | 1459 zł | 12 zł |
| Najniższa krajowa 2016 | 1850 zł (1480 zł w pierwszym roku pracy | 1355 zł | – |
| Najniższa krajowa 2015 | 1750 zł (1400 zł pierwszym roku pracy) | 1286,16 zł | – |
Nasze pozostałe artykuły również Cię zainteresują:
Wzory CV
Szablony CV
Przykładowe CV
Marketing – co to jest i czym zajmuje się marketing? [+ typy marketingu]
Jak w CV wpisać własną działalność gospodarczą?
Urząd Skarbowy praca – jak wygląda praca w Urzędzie Skarbowym i jak ją dostać?
Kariera w finansach – jak wygląda praca po rachunkowości i ekonomii?
Krótkie okresy pracy w CV – czy częsta zmiana pracy może być zaletą?
Wypadek przy pracy – jak wygląda zgłoszenie? Należne świadczenia
Zwolnienie z pracy – co robić? Jakie prawa ma pracownik?
Awans zawodowy – czym jest i jak go zdobyć?
Pracoholizm – skutki i objawy przepracowania
Likwidacja stanowiska pracy – odprawa i okres wypowiedzenia
Przychód a dochód – czym się różnią?
