Ile wynosi czas pracy kierowcy zawodowego? Ile kierowca może jechać, a ile trwa pauza kierowcy?

Zastanawiasz się, ile godzin może legalnie jeździć kierowca tira lub busa? To pytanie pojawia się w głowie nie tylko osób, które dopiero chcą zostać zawodowymi kierowcami, ale też u tych, które już siedzą za kółkiem i chcą upewnić się, że ich grafik nie łamie przepisów. I nic dziwnego – zasady dotyczące czasu pracy kierowcy są dość szczegółowe, a ich złamane może kosztować naprawdę sporo. W tym artykule poznasz dozwolony czas pracy kierowcy oraz zasady dotyczące pauzy i odpoczynku – wszystko w prosty i konkretny sposób.

Coś dla Ciebie: Jak rozliczać delegacje krajowe i zagraniczne? 

Czas pracy kierowcy – czytaj dalej:

• Dlaczego czas pracy kierowcy jest regulowany? Co mówią przepisy?
• Czas jazdy a faktyczny czas pracy kierowcy
• Jaki jest maksymalny czas pracy kierowcy zawodowego?
  • Dzienny czas pracy kierowcy
  • Tygodniowy czas pracy kierowcy
  • Dwutygodniowy czas pracy kierowcy
    • Czas pracy kierowcy: tabela
• Podwójna obsada: ile wynosi czas pracy w podwójnej obsadzie?
  • Czas pracy kierowcy w podwójnej obsadzie: tabela
• Pauzy kierowcy
• Jakie są konsekwencje naruszenia praw o czasie pracy kierowców?
• Badania i testy psychologiczne dla kierowców zawodowych

Dlaczego czas pracy kierowcy jest regulowany? Co mówią przepisy?

Kierowca tira albo autobusu spędza za kierownicą nawet kilkanaście godzin dziennie. Od jego refleksu, skupienia i ogólnej formy zależy nie tylko to, czy ładunek dojedzie na czas, ale też bezpieczeństwo na drodze – jego własne i innych uczestników ruchu. Przemęczony kierowca jest jak bomba z opóźnionym zapłonem – wystarczy chwila dekoncentracji i o wypadek nietrudno.

Właśnie dlatego czas pracy kierowców nie jest zostawiony “na zdrowy rozsądek” – reguluje go prawo i to bardzo konkretnie. Dwa główne akty prawne, które trzeba znać to ustawa z 16 kwietnia 2004 roku o czasie pracy kierowców (dla pracowników zatrudnionych na etacie) oraz rozporządzenie 561/2006/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (czyli unijne przepisy, które dotyczą również samozatrudnionych). Co ważne, wszystkie te zasady obejmują kierujących pojazdami powyżej 3,5 tony – czyli zarówno kierowców ciężarówek, jak i autobusów.

Nie są to martwe zapisy – mają bardzo praktyczne zastosowanie. Przykład? Gdyby kierowca mógł jechać bez ograniczeń, mógłby zasnąć za kółkiem po 15 godzinach jazdy bez przerwy. A przecież taki zestaw waży nieraz 40 ton! Dzięki limitom i pauzom kierowca czuje się lepiej, a przewożony towar ma większe szanse dotrzeć w idealnym stanie i na czas.

Poznaj też elastyczny czas pracy

Czas jazdy a faktyczny czas pracy kierowcy

Wydaje Ci się, że praca kierowcy kończy się na kręceniu kilometrów za kółkiem? Nic bardziej mylnego! Czas jazdy to tylko część faktycznego czasu pracy kierowcy zawodowego. A obowiązków poza samą jazdą jest naprawdę sporo – i wszystkie one również wliczają się w ogólny czas pracy.

Co konkretnie się do nie niego zalicza? Między innymi:

• załadunek i rozładunek towaru;
• nadzór na tym, co robią osoby trzecie z ładunkiem;
• zabezpieczanie przewożonego towaru;
• obsługa codzienna pojazdu i przyczep (czyli sprawdzanie stanu technicznego oraz przygotowanie do jazdy);
• czas oczekiwania na wyładunek i załadunek – np. w centrum logistycznym;
• wszelkie papierkowe formalności: dokumenty, zgłoszenia, odprawy;
• a w przypadku kierowców autobusów – również nadzór nad pasażerami przy wsiadaniu i wysiadaniu.

W skrócie? Kierowca to nie tylko “ten, który prowadzi tira”, ale też spedytor, logistyk i mechanik w jednym. 

Jaki jest maksymalny czas pracy kierowcy zawodowego?

Maksymalny dzienny czas jazdy kierowcy to 9 godzin. Ale jest wyjątek: dwa razy w tygodniu można wydłużyć ten czas do 10 godzin – np. wtedy, gdy trzeba dojechać do punktu rozładunku albo wrócić na bazę.

Do tego dochodzą jeszcze limity tygodniowe i dwutygodniowe. Łącznie kierowca nie może prowadzić dłużej niż 56 godzin, a w dwóch kolejnych tygodniach – nie więcej niż 90 godzin. Przykład? Jeśli w jednym tygodniu przejechałeś maksymalny limit (56h), to w kolejnym możesz „wyjeździć” już tylko 34 godziny.

Zobacz też, jak napisać CV dla kierowcy?

Dzienny czas pracy kierowcy

Dzienny czas pracy kierowcy rozgrywa się w tzw. dobie pracowniczej, czyli w 24-godzinnym okresie liczonym od momentu rozpoczęcia pracy (nie od północy). W tej dobie mieszczą się zarówno jazda, przerwy, jak i odpoczynek.

Maksymalny dzienny czas pracy kierowcy – zgodnie z przepisami od zakończenia jednego odpoczynku do rozpoczęcia kolejnego nie może minąć więcej niż 9 godzin pracy. Jednak, jak pisaliśmy wyżej, są wyjątki i czas ten można wydłużyć do 10 godzin dwa razy w tygodniu.

A co z odpoczynkiem? Tu również są jasne zasady. Ile wynosi regularny dzienny okres odpoczynku w załodze pojedynczej? Minimum 11 godzin – tyle kierowca musi przeznaczyć na regenerację po dniu pracy. Co ciekawe, taki odpoczynek możesz odbyć w kabinie pojazdu, jeśli auto jest na postoju i posiada odpowiednie miejsce do spania. Nie trzeba więc za każdym razem szukać hotelu.

Warto dodać, że dzienny czas pracy kierowcy autobusu rządzi się tymi samymi zasadami. Niezależnie od tego, czy wieziesz towar, czy ludzi – limity są takie same. Dzięki temu przepisy dbają nie tylko o bezpieczeństwo kierowcy, ale też pasażerów i innych uczestników ruchu.

To może Cię zainteresować: Kierowca autobusu – ile zarabia kierowca autobusu? Jak wygląda praca kierowcy autobusu?

Tygodniowy czas pracy kierowcy

Unijne przepisy nie zostawiają tu miejsca na dowolność – tygodniowy czas pracy kierowcy jest ściśle określony i ma jeden cel: zapewnić bezpieczeństwo na drodze i chronić zdrowie kierowcy. Tydzień pracy rozpoczyna się w poniedziałek o północy i kończy w niedzielę o 24:00. W tym czasie kierowca może prowadzić pojazd maksymalnie przez 56 godzin – co daje średnio 8 godzin dziennie, choć oczywiście rozkład może być elastyczny w zależności od potrzeb trasy.

Warto jednak pamiętać, że czas prowadzenia pojazdu to nie to samo co czas pracy kierowcy. Ten drugi może sięgać nawet 60 godzin tygodniowo, ponieważ oprócz samej jazdy dochodzą jeszcze inne obowiązki: załadunki, papierkowa robota, oczekiwanie na rampie. Czyli przez 56 godzin kierowca może jechać, a przez kolejne 4 – pracować, ale już bez prowadzenia pojazdu.

A co z odpoczynkiem? Każdemu kierowcy przysługuje 35 godzin nieprzerwanego odpoczynku w tygodniu, wliczając w to odpoczynek dobowy, który przypada na dzień jego rozpoczęcia.

Dwutygodniowy czas pracy kierowcy

Choć tydzień pracy kierowcy kończy się w niedzielę, planowanie grafiku często obejmuje dwa tygodnie z rzędu. Czy kierowca może pracować bez przerwy przez dwa tygodnie? Tak – ale są na to konkretne limity. Dwutygodniowy czas pracy kierowcy nie może przekroczyć 90 godzin prowadzenia pojazdu. To oznacza, że jeśli w pierwszym tygodniu kierowca „wyjeździ” maksymalny limit 56 godzin, to w drugim zostaje mu do dyspozycji tylko 34 godziny jazdy. I nie da się tego obejść – to twardy limit wynikający z unijnych przepisów.

Czas pracy kierowcy: tabela

Podwójna obsada: ile wynosi czas pracy w podwójnej obsadzie?

Czas pracy kierowcy w podwójnej obsadzie (czyli z drugim kierowcą na pokładzie) pozwala znacząco wydłużyć czas, przez jaki pojazd może pozostawać w ruchu, ale nie oznacza, że przepisy przestają obowiązywać. Wręcz przeciwnie – nadal należy pilnować, by czas pracy każdego z kierowców był zgodny z normami. 30 godzin to maksymalna długość „okna pracy” w podwójnej obsadzie – licząc od rozpoczęcia pracy przez pierwszego kierowcę. Oczywiście żaden z kierowców może pracować bez limitu – obowiązują ich nadal indywidualne przepisy dotyczące czasu jazdy i pracy;

W praktyce oznacza to, że kierowcy mogą zmieniać się za kółkiem i robić sobie nawzajem przerwy, ale nie mogą jechać w nieskończoność. Po zakończeniu pracy obaj muszą odbyć pełny odpoczynek dzienny – czyli co najmniej 9 godzin (w wersji skróconej) lub 11 godzin (w wersji regularnej). W czasie, gdy jeden z kierowców prowadzi, drugi może odpoczywać na miejscu pasażera, a pierwsza godzina takiego odpoczynku nie liczy się jako formalna przerwa.

Dzięki podwójnej obsadzie można przejechać znacznie dłuższe tary bez postoju na nocleg – to popularne rozwiązanie np. przy przewozach międzynarodowych z towarem „na czas”.

Przerwa w pracy – ile przerwy przysługuje pracownikowi? Sprawdź, jak wygląda to na innych stanowiskach!

Czas pracy kierowcy w podwójnej obsadzie: tabela

Pauzy kierowcy

Pauza kierowcy – ile trwa? Po 4,5 godziny jazdy kierowca ma obowiązek zrobić 45-minutową przerwę. Może to być jedna długa pauza albo dwie krótsze: najpierw minimum 15 minut, potem minimum 30 minut – w tej właśnie kolejności. Jeśli przerwa zostanie źle rozłożona, inspektor może uznać ją za nieważną.

Wszystkie limity muszą być respektowane, a pracodawca ma obowiązek prowadzić ewidencję czasu pracy kierowców – na wykresówkach, wydrukach z tachografów, w plikach cyfrowych albo innych dokumentach. Co taka ewidencja musi zawierać?

• Godziny pracy oraz czas rozpoczęcia i zakończenia każdej zmiany;
• Liczbę godzin przepracowanych w godzinach nocnych (czyli między 21:00 a 7:00, zależnie od regulaminu pracy);
• Czas przepracowany jako nadgodziny – czyli powyżej standardowego wymiaru pracy;
• Dni wolne od pracy wraz z informacją, z jakiego powodu zostały przyznane (np. weekend, urlop, święto);
• Czas dyżuru oraz jego początek i koniec, z informacją, czy był pełniony zdalnie (np. z domu), czy w firmie;
• Rodzaj i liczbę godzin zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy (np. zwolnienie lekarskie, opieka nad dzieckiem);
• Rodzaj i wymiar innych usprawiedliwionych nieobecności (np. urlop okolicznościowy, szkolenie, wezwanie do sądu);
• Liczbę godzin nieobecności nieusprawiedliwionej, czyli takiej, która nie została wcześniej zgłoszona ani zatwierdzona.

Jakie są konsekwencje naruszenia praw o czasie pracy kierowców?

Konsekwencje naruszenia przepisów o czasie pracy kierowców mogą być poważne – zarówno dla kierowcy, jak i dla przewoźnika (czyli firmy transportowej):

• mandaty i kary finansowe;
• punkty karne i postępowania administracyjne;
• odpowiedzialność w razie wypadku;
• utrata dobrej reputacji firmy;
• obowiązek ewidencji czasu pracy i ryzyko kar za jej brak.

Badania i testy psychologiczne dla kierowców zawodowych

Zawodowy kierowca to nie tylko osoba z prawem jazdy kategorii C, C+E, czy D. To także ktoś, kto musi spełniać określone wymagania zdrowotne i psychiczne. Dlatego, zanim zasiądziesz za kółkiem pojazdu powyżej 3,5 tony, musisz przejść obowiązkowe badania lekarskie i psychologiczne – zarówno przy rozpoczęciu pracy, jak i w trakcie zatrudnienia (kontrolnie co kilka lat).

Na czym polegają takie badania?

• Badania lekarskie sprawdzają ogólny stan zdrowia kierowcy: wzrok (w tym widzenie zmierzchowe i przestrzenne), słuch, ciśnienie, układ nerwowy, równowagę czy wydolność fizyczną. Lekarz medycyny pracy ocenia, czy dana osoba może bezpiecznie prowadzić pojazd zawodowo.
• Badania psychologiczne (tzw. psychotesty dla kierowców) sprawdzają:
  • refleks i czas reakcji;
  • zdolność koncentracji i podzielność uwagi;
  • odporność na stres i monotonię;
  • stabilność emocjonalną oraz poziom agresji;
  • sprawność w podejmowaniu decyzji w sytuacjach presji czasu.

Badania przeprowadza psycholog transportu przy użyciu specjalistycznych testów komputerowych i rozmowy kwalifikacyjnej. Całość trwa zwykle od 1,5 do 3 godzin. Po pozytywnym wyniku kierowca otrzymuje orzeczenie psychologiczne ważne przez 5 lat (lub krócej, jeśli lekarz uzna to za konieczne).

Ważne: badania są również wymagane w przypadku przedłużania prawa jazdy kat. C i D, a także po wypadku drogowym czy zatrzymaniu prawa jazdy za jazdę pod wpływem alkoholu.

Więcej przydatnych treści znajdziesz tutaj:

Wzory CV
Szablony CV
Przykładowe CV
Jakie są umowy cywilnoprawne? Rodzaje i charakterystyka
Praca w weekendy: jakie wynagrodzenie za pracę w sobotę i niedzielę?
Do kiedy trzeba wykorzystać zaległy urlop?
Scrum co to? Na czym polega metodyka Scrum i jakie ma założenia?
Równoważny czas pracy: zasady – jak wygląda zatrudnienie w systemie równoważnym?
Jak rozliczyć używanie samochodu prywatnego do celów służbowych?
Termin wypłaty wynagrodzenia w budżetówce i nie tylko – sprawdź!
NGO praca – na czym polega? Jak ją dostać?
Praca przy komputerze – przerwy: ile przerwy na 8 godzin pracy przy komputerze?
Ile wynosi świadczenie wspierające? Jak napisać wniosek o świadczenie wspierające?
Key Account Manager – kto to? Czym się zajmuje? Ile zarabia Key Account Manager?
Czy dzień próbny jest płatny? Co mówi prawo i jakie masz prawa jako pracownik?