Wielu pracodawców, zanim zdecyduje się na zatrudnienie pracownika, proponuje tzw. dzień próbny. To okazja, by kandydat sprawdził, czy dane stanowisko mu odpowiada, a firma mogła ocenić jego umiejętności w praktyce. Pojawia się jednak kluczowe – czy dzień próbny jest płatny? Przepisy Kodeksu pracy jasno regulują kwestie zatrudnienia na okres próbny, ale co z jednodniowym testem pracy? Sprawdźmy, jakie są prawa pracownika i obowiązki pracodawcy w takiej sytuacji.
Czy dzień próbny jest płatny? Sprawdź:
Mamy coś dla Ciebie: Pierwszy dzień w nowej pracy – jak go przeżyć i jak pokonać stres przed nową pracą
Umowa na okres próbny – ile trwa?
Umowa na okres próbny to jeden z dostępnych rodzajów umów o pracę, którego celem jest sprawdzenie kwalifikacji pracownika oraz ocena możliwości jego zatrudnienia na danym stanowisku. Choć jej zawarcie nie jest obowiązkowe, pracodawcy często decydują się na ten krok, aby lepiej poznać umiejętności kandydata przed podpisaniem długoterminowej umowy o pracę.
Maksymalny czas trwania umowy na okres próbny:
Zgodnie z Kodeksem pracy, umowa na okres próbny:
- może być zawarta maksymalnie na 3 miesiące;
- może zostać przedłużona o czas urlopu lub inną usprawiedliwioną nieobecność;
- nie ma określonego minimalnego okresu – może trwać nawet jeden dzień, choć w praktyce pracodawcy rzadko decydują się na tak krótkie umowy.
Możliwość ponownego zawarcia umowy próbnej:
Kodeks pracy dopuszcza ponowne podpisanie umowy na okres próbny, ale tylko w dwóch przypadkach:
- gdy pracownik ma być zatrudniony na innym stanowisku niż wcześniej;
- gdy od rozwiązania lub wygaśnięcia poprzedniej umowy minęły co najmniej 3 lata.
Dla pracodawców okres próbny to szansa na sprawdzenie, czy pracownik spełnia ich oczekiwania, natomiast dla zatrudnionego – możliwość oceny warunków pracy. W praktyce umowy na okres krótszy niż tydzień są rzadkością, ponieważ pracodawcy zwykle potrzebują więcej czasu na rzetelną ocenę pracownika.
Zasady zawierania umowy o pracę na okres próbny
Przepisy Kodeksu pracy jasno określają zasady zawierania umów o pracę, w tym umowy na okres próbny. Pracodawca ma obowiązek sporządzić ją w formie pisemnej i przekazać pracownikowi jeszcze przed dopuszczeniem go do pracy. Niedopełnienie tego obowiązku może skutkować nałożeniem kary grzywny w wysokości od 1 000 zł do 30 000 zł.
Każda umowa o pracę na okres próbny powinna zawierać:
- Strony umowy – dane pracodawcy i pracownika,
- Rodzaj umowy – określenie, że jest to umowa na okres próbny,
- Miejsce wykonywania pracy,
- Data zawarcia umowy,
- Termin rozpoczęcia pracy,
- Wymiar czasu pracy,
- Wynagrodzenie – określone zgodnie z warunkami ustalonymi między stronami.
Umowa na okres próbny może zostać wypowiedziana przez każdą ze stron w dowolnym momencie. Okres wypowiedzenia uzależniony jest od długości umowy i wynosi:
- 3 dni robocze, jeśli okres próbny nie przekracza 2 tygodni,
- 1 tydzień, jeśli okres próbny jest dłuższy niż 2 tygodnie,
- 2 tygodnie, jeśli okres próbny wynosi pełne 3 miesiące.
Czy dzień próbny jest płatny? Co mówi Kodeks pracy?
W Kodeksie pracy nie istnieje pojęcie “dzień próbny”. To określenie funkcjonuje jedynie potocznie i może odnosić się do pierwszego dnia pracy lub do dnia “sprawdzającego” umiejętności kandydata. W praktyce jednak coraz częściej dochodzi do sytuacji, w której pracodawcy proponują kandydatom nieodpłatny dzień próbny, tłumacząc to koniecznością sprawdzenia ich kwalifikacji zawodowych.
Tego rodzaju praktyka nie znajduje uzasadnienia w przepisach prawa pracy. Zgodnie z Kodeksem pracy, jeśli pracodawca chce sprawdzić umiejętności pracownika, powinien zawrzeć z nim umowę na okres próbny, która jest płatna. Oznacza to, że każda praca wykonywana na rzecz pracodawcy, nawet przez jeden dzień, powinna wiązać się z wynagrodzeniem.
Nieodpłatne dni próbne stanowią nadużycie i mogą naruszać prawa pracownika. Osoby poszukujące pracy powinny mieć świadomość, że ich czas i umiejętności mają wartość, a pracodawca nie ma podstaw do wymagania od nich darmowej pracy, nawet w ramach testu kwalifikacji.
Czy za dzień próbny należy się wynagrodzenie?
Kodeks pracy wskazuje, że każda praca świadczona przez pracownika, niezależnie od jej długości, musi być wynagradzana. Oznacza to, że jeśli kandydat został zaproszony do wykonania jakichkolwiek obowiązków w ramach tzw. dnia próbnego, powinien otrzymać za to wynagrodzenie.
Czy za dzień próbny się płaci? Podstawy prawne:
- Art. 22 Kodeksu pracy precyzuje, że stosunek pracy polega na świadczeniu pracy na rzecz pracodawcy w określonym czasie i miejscu, pod jego kierownictwem – w zamian za wynagrodzenie.
- Art. 80 Kodeksu pracy jasno stanowi, że wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną, a jego brak jest naruszeniem prawa pracy.
Czy dzień próbny może być bezpłatny?
Nie. Nie istnieje żaden przepis, który pozwalałby pracodawcy na organizowanie nieodpłatnego dnia próbnego. Każdy przepracowany dzień, w tym pierwszy dzień pracy, musi być wynagradzany.
Dzień próbny a umowa zlecenie
Niektórzy pracodawcy próbują obchodzić przepisy, oferując “dzień próbny” w ramach umowy zlecenia lub nawet bez jakiejkolwiek umowy. To również jest niezgodne z prawem. Kodeks cywilny zakłada, że każda umowa zlecenie powinna być odpłatna, a wynagrodzenie powinno odpowiadać wykonywanej pracy.
Bezpłatny dzień próbny – jak postępować?
Niestety kandydaci, szczególnie młodzi pracownicy rozpoczynający swoją karierę, godzą się na nieodpłatny dzień próbny, obawiając się, że odmowa może przekreślić ich szanse na zatrudnienie. Pracodawcy często tłumaczą brak wynagrodzenia tym, że kandydat “tylko obserwował” lub “asystował”, a więc nie świadczył pracy. Takie wyjaśnienia są nieuzasadnione – jeśli osoba była obecna w miejscu pracy, pozostawała do dyspozycji pracodawcy i wykonywała jakiekolwiek czynności, oznacza to, że świadczyła pracę i powinna otrzymać za nią wynagrodzenie.
Jak odzyskać wynagrodzenie za dzień próbny?
Jeśli pracodawca nie zapłacił za dzień próbny, warto podjąć następujące kroki:
Wezwanie do zapłaty
- W pierwszej kolejności należy wysłać pisemne wezwanie do zapłaty, w którym pracownik domaga się wynagrodzenia za przepracowany dzień.
- Jeśli nie wiadomo, jaka kwota powinna zostać wypłacona, można odnieść się do minimalnego wynagrodzenia za godzinę pracy.
Zebranie dowodów
- W przypadku sporu z pracodawcą warto udokumentować swoją obecność w miejscu pracy i wykonywane obowiązki.
- Przydatne mogą być:
- Wiadomości SMS lub e-mail od pracodawcy,
- Grafik pracy,
- Zeznania współpracowników,
- Zdjęcia lub inne materiały potwierdzające wykonywaną pracę.
Zgłoszenie sprawy do Państwowej Inspekcji Pracy (PIP)
- Jeśli pracodawca nie chce wypłacić wynagrodzenia mimo wezwań, można zgłosić sprawę do Państwowej Inspekcji Pracy, która ma prawo nałożyć na niego karę.
Pozew do sądu pracy
- W ostateczności sprawę można skierować do sądu pracy.
- Postępowanie przed sądem pierwszej instancji jest wolne od opłat dla poszkodowanego pracownika.
- Kluczowe będzie przedstawienie dowodów potwierdzających odbycie dnia próbnego i wykonywanie obowiązków.
Nieodpłatny dzień próbny to naruszenie prawa pracy. Nawet jeśli kandydat nie miał podpisanej umowy, jego obecność w miejscu pracy i wykonywanie zadań oznacza, że przysługuje mu wynagrodzenie. Warto być świadomym swoich praw i nie bać się dochodzić należnej zapłaty – zarówno poprzez wezwanie do zapłaty, jak i zgłoszenie sprawy do Państwowej Inspekcji Pracy lub sądu pracy.
Więcej przydatnych treści znajdziesz na naszym blogu:
Wzory CV
Szablony CV
Przykładowe CV
CV stewardessa – wzbij się na wyżyny rekrutacji z profesjonalnym CV stewardessy
Dokument, który zachwyci rekruterów: CV event manager – porady i wzór
Twój klucz do sukcesu w branży kreatywnej: Graphic Designer CV, które wyróżni Cię na rynku
CV kurier – co powinno się w nim znaleźć?
CV do banku – co wyróżni Cię na tle innych kandydatów? [+wzór CV do banku]
Jak stworzyć CV krawcowej, które zwiększy Twoją konkurencyjność na rynku pracy?
CV artystyczne: jak zaprezentować swoje talenty i doświadczenie?
CV Web Developer – jak zaprezentować swoje umiejętności techniczne?
CV Software Developera które działa! Sprawdź, jak je napisać krok po kroku
Jak stworzyć CV architekta, które przyciągnie uwagę rekruterów? Praktyczne porady i wzór CV
Freelancer CV – jak napisać CV freelancera, które zrobi wrażenie na klientach?
UX Designer CV – jak stworzyć? Praktyczne porady i gotowy wzór
