Profesor – najwyższy stopień naukowy, o którego osiągnięciu marzą osoby, które ściśle wiążą swoją przyszłość z nauką i chcą rozwijać się w wybranej dziedzinie. Droga do tego celu z pewnością nie jest prosta, ale gdy już go osiągniesz, będziesz mógł szczycić się dużym wkładem w rozwój nauki, dzielić się swoją pasją i cieszyć się naprawdę atrakcyjnymi zarobkami. Jak zdobyć tytuł profesora? Ile zarabiają profesorowie na uczelniach?
To może Cię zainteresowwać: CV naukowe – jak napisać życiorys naukowy?
Profesor – dowiedz się więcej:
Kim jest profesor?
Samo pojęcie profesor pochodzi z łacińskiego professor, co oznacza “nauczyciel, retor”. W Polsce ma następuje znaczenia:
- tytuł naukowy przyznawany samodzielnym pracownikom naukowym;
- stanowisko naukowe w instytucjach naukowych;
- honorowy tytuł nadawany nauczycielom w szkołach podstawowych, gimnazjach oraz szkołach ponadpodstawowych;
- tytuł zwyczajowo stosowany w szkołach średnich.
Profesor jako tytuł naukowy
W Polsce tytuł profesora nadawany jest dożywotnio przez Prezydenta RP osobom posiadającym stopień doktora habilitowanego za wybitne osiągnięcia naukowe lub artystyczne. Podstawą nadania tytułu profesora jest złożenie wniosku do Rady Doskonałości Naukowej, która ocenia go na podstawie opinii pięciu recenzentów.
Do 1990 roku w Polsce istniały dwa tytuły naukowe profesora: profesor nadzwyczajny i profesor zwyczajny, oba nadawane przez Radę Państwa. W 1990 roku wprowadzono jeden tytuł naukowy profesora.
Profesor jako stanowisko
Mimo że tytuł naukowy profesora był tylko jeden, do 2018 roku stanowiska pracy pracowników naukowych zaczęły być określane mianami profesora zwyczajnego i profesora nadzwyczajnego. Profesor zwyczajny był wówczas wyższym stanowiskiem, dostępnym wyłącznie dla profesorów tytularnych. Istniało również stanowisko profesora wizytującego, które tytularnie było równe z profesorem nadzwyczajnym.
Obowiązujące w Polsce od 2018 roku przepisy prawa o szkolnictwie wyższym i nauce wprowadzają dwa stanowiska profesorskie w uczelniach: profesor (dawniej profesor zwyczajny) oraz profesor uczelni (dawniej profesor nadzwyczajny), przy czym profesor uczelni jest stanowiskiem niższym. Na stanowisko profesora może być zatrudniony wyłącznie nauczyciel akademicki z tytułem profesora. Na stanowisku profesora uczelni może pracować nauczyciel akademicki posiadający habilitację (samodzielny pracownik nauki) lub co najmniej stopień naukowy doktora oraz znaczące osiągnięcia.
Profesor oświaty
Polscy nauczyciele szkół podstawowych oraz szkół ponadpodstawowych, takich jak licea, technika i szkoły branżowe, podlegają systemowi awansu zawodowego nauczyciela. W ramach tego systemu istnieje honorowy tytuł profesora oświaty, przyznawany przez Ministra Edukacji i Nauki nauczycielom z wieloletnim doświadczeniem i znaczącymi osiągnięciami w dziedzinie edukacji. Tytuł ten jest nadawany nauczycielom, którzy wyróżniają się w pracy z uzdolnionymi uczniami oraz olimpijczykami przedmiotowymi.
Profesor jako tytuł zwyczajowy
W szkołach średnich, zwłaszcza w liceach ogólnokształcących, nauczycieli często zwyczajowo nazywa się profesorami, mimo że większość z nich posiada tytuł magistra.
Jakie tytuły i stopnie naukowe wyróżniamy w Polsce?
Często słyszymy, jak studenci zwracają się do wszystkich wykładowców per „pan/pani profesor”. Chociaż takie ogólne określenie jest wygodne w codziennej rozmowie, to w oficjalnych sytuacjach warto używać bardziej precyzyjnego nazewnictwa. Dlaczego? Ponieważ tytuły i stopnie naukowe mają swoje znaczenie i hierarchię.
Stopień naukowy a tytuł naukowy – czym się różnią?
- Stopień naukowy to potwierdzenie osiągnięć naukowych zdobytych w wyniku prowadzenia badań i obrony pracy naukowej. Przykłady stopni naukowych to: doktor, doktor habilitowany. Stopnie nadawane są przez uczelnie lub specjalne komisje.
- Tytuł naukowy to z kolei najwyższe wyróżnienie w świecie nauki, przyznawane przez Prezydenta RP za wybitne osiągnięcia naukowe. Obecnie istnieje tylko jeden tytuł naukowy – profesor.
Pamiętaj,
to ważne!
Stopień naukowy nie jest tym samym co tytuł naukowy. Można mieć doktorat lub habilitację, ale nie być profesorem.
Jakie są najczęstsze stanowiska akademickie i jakie tytuły/ stopnie do nich pasują?
- Asystent – zazwyczaj ma tytuł magistra lub stopień doktora.
- Adiunkt – posiada stopień doktora lub doktora habilitowanego.
- Profesor uczelni – może mieć stopień doktora lub doktora habilitowanego. To stanowisko jest niższe rangą od tytułu profesora.
- Profesor – posiada najwyższy tytuł naukowy, przyznawany przez Prezydenta RP.
Profesor zwyczajny a nadzwyczajny
Ustawa Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce wprowadziła istotne zmiany w systemie nauki w Polsce, w tym w zakresie tytułów naukowych. Jedną z kluczowych zmian było ujednolicenie tytułów profesorskich.
Przed wejściem w życie nowej ustawy istniały dwa tytuły naukowe:
- Profesor zwyczajny – był to najwyższy tytuł naukowy, nadawany przez Prezydenta RP. Oznaczał najwyższe osiągnięcia naukowe i dydaktyczne.
- Profesor nadzwyczajny – ten tytuł był niższy rangą i przyznawany osobom posiadającym stopień doktora habilitowanego oraz spełniającym określone kryteria naukowe i dydaktyczne.
Obecnie istnieje tylko jeden tytuł naukowy – profesor (nadawany przez Prezydenta RP na wniosek Rady Doskonałości Naukowej) oraz stanowisko profesora na uczelni.
Jak te dwa pojęcia się różnią?
- Tytuł profesora jest wyróżnieniem indywidualnym, przyznawanym za całokształt dorobku naukowego.
- Stanowisko profesora uczelni jest związane z zatrudnieniem na uczelni i określa zakres obowiązków oraz uprawnienia.
Jak zostać profesorem?
Pierwszym etapem ścieżki rozwoju naukowego jest oczywiście rozpoczęcie studiów licencjackich, inżynierskich, bądź jednolitych magisterskich. Na uniwersytecie lub szkole wyższej uzyskanie tytułu zawodowego licencjata trwa 3 lata, z kolei na uczelniach z kierunkami ścisłymi uzyskanie tytułu inżyniera wymaga dodatkowego pół roku.
Po ukończeniu studiów I stopnia powinieneś zdecydować się na kontynuowanie nauki celem zdobycia tytułu magistra, co zajmie Ci dodatkowe 2 lata lub 1,5 roku, ponieważ niezależnie od ścieżki uzyskanie tego tytułu wymaga 5 lat kształcenia na danym kierunku.
Skończyłeś swoją przygodę ze studiami II stopnia? Teraz czas na uzyskanie tytułu doktora, czyli rozpoczęcie minimalnie dwuletnich studiów doktoranckich. Podczas studiów doktoranckich będziesz zobowiązany do prowadzenia zajęć ze studentami, a także stworzenia autorskiej rozprawy, która powinna poruszać odkrywczą tematykę i rozwiązywać niezbadany dotąd problem naukowy lub artystyczny. Ogromne znaczenie ma także udział w różnego typu konferencjach, aktywność w środowisku akademickim czy publikowanie własnych prac.
Jeśli aktywnie włączysz się w działalność naukową, zdobędziesz znaczące osiągnięcia w swojej dziedzinie, Twoje publikacje ukażą się w renomowanych czasopismach i przedstawisz swój dorobek naukowy przed komisją habilitacyjną, zaraz po obronie pracy doktorskiej możesz ubiegać się o stopień doktora habilitowanego. Umożliwia on recenzowanie rozpraw i nauczanie w instytucji naukowej.
Po uzyskaniu stopnia doktora habilitowanego możesz ubiegać się o tytuł profesora. Najwyższy tytuł naukowy przyznawany jest przez Prezydenta RP po zaakceptowaniu przez Radę Doskonałości Naukowej wystosowanego przez Ciebie wniosku.
Najwyższy tytuł naukowy – wieloletni proces kształcenia
Droga do zdobycia tytułu naukowego profesora może trwać wiele lat, wymagając zaangażowania w badania naukowe, dydaktykę oraz wkładu w rozwój nauki lub sztuki. Czy można pominąć któryś z etapów? Nie ulega wątpliwości, że konieczne jest ukończenie studiów magisterskich z dobrym wynikiem, a następnie stworzenie i obrona pracy doktorskiej. Niegdyś jedynie tytuł doktora habilitowanego pozwalał na starania o profesurę, jednak wprowadzono pewne zmiany w tej kwestii. Obecnie możesz zostać profesorem bez habilitacji, choć wymagane są do tego zasługi za wybitne badania oraz przynajmniej 5-letni staż pacy w zagranicznych ośrodkach naukowych.
Jakie zalety ma praca profesora na uczelni?
Nie da się ukryć, że profesor posiada autorytet społeczny i cieszy się ogromnym szacunkiem. Dodatkowym atutem jest niezależność i stabilność zatrudnienia – posada na uczelni to najczęściej stały kontrakt wiążący się z wieloma możliwościami rozwojowymi. Stanowisko profesora pozwala na prowadzenie własnych badań, pisanie prac naukowych i stałe rozwijanie swoich kompetencji oraz możliwości. Ponadto profesorowie mogą liczyć na wsparcie pieniężne ze strony uczelni, a nawet uzyskać zasiłek w wysokości dwumiesięcznej pensji podstawowej.
Profesor na uczelni zyskuje łatwość kontaktu z wybitnymi osobami ze środowiska naukowego, w tym również z innych krajów, a także stały kontakt ze studentami. Co więcej, ma dużą swobodę w prowadzeniu zajęć, ponieważ sam wybiera metody nauczania.
Choć profesor ma niemało obowiązków, jeśli dobrze rozplanuje swoją pracę, może liczyć na naprawdę sporo wolnego czasu. Zacznijmy od tego, że pracownicy akademiccy mają do dyspozycji aż 36 dni roboczych urlopu każdego roku. Do tego mogą ubiegać się o dodatkowy urlop (płatny lub bezpłatny) na pracę nad własną rozprawą i dodatkowo po 10 latach sprawowania danej funkcji o urlop dla poratowania zdrowia.
Ile zarabia profesor?
Wynagrodzenie profesora w Polsce nie jest jednolite i zależy od wielu czynników. Chociaż prawo określa minimalne stawki, to rzeczywiste zarobki mogą znacznie się różnić.
Na wysokość pensji wpływają:
- Rodzaj zatrudnienia: profesor zarabia więcej niż profesor uczelni.
- Miejsce pracy: prestiżowe uczelnie i instytuty badawcze oferują zwykle wyższe wynagrodzenia.
- Staż pracy: z biegiem lat i zdobywaniem doświadczenia, pensja profesora może rosnąć.
- Dodatkowe obowiązki: prowadzenie zajęć ponadwymiarowych, bycie promotorem, recenzowanie prac czy kierowanie jednostką naukową to dodatkowe źródła dochodu.
- Bonusy i nagrody: profesorowie mogą otrzymywać różne formy dodatkowego wynagrodzenia, np. za osiągnięcia naukowe, dydaktyczne czy organizacyjne.
Zarobki profesora na uczelni – ile wynoszą?
Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego ustalił minimalne wynagrodzenie profesora, które od 1 stycznia 2024 wynosi 9370 zł brutto, z kolei profesor na uczelni może liczyć na co najmniej 7777,10 zł brutto, adiunkt na 6840,10 zł brutto, a asystent wykładowca – 4685,00 zł brutto.
Do tej minimalnej kwoty dochodzą jednak zarobki za godziny ponadwymiarowe oraz bonusy pieniężne za dodatkowe aktywności. Jak podaje portal wynagrodzenia.pl mediana wynagrodzenia profesora wynosi 10 130 zł brutto. Warto pamiętać, że są to jedynie szacunkowe wartości i rzeczywiste wynagrodzenia mogą się różnić w zależności od indywidualnych sytuacji.
Sprawdź więcej naszych interesujących treści:
Wzory CV
Szablony CV
Przykładowe CV
Języki obce na rynku pracy. Jakich języków warto się uczyć?
Jak wygląda rekrutacja na studia? Zasady i terminy
Szkolenia i kursy online – czy warto w nie inwestować?
Elastyczny czas pracy – jakie ma zalety? Czy w każdej pracy się sprawdzi?
Fizyka studia – ścisły kierunek wielu perspektyw
Życiorys a CV – czym się różnią?
Sposoby na rozwój osobisty i zawodowy
Studia filologia angielska – jakie możliwości daje anglistyka?
Polonistyka – studia dla miłośników języka i literatury
Studia administracja – zdobądź wiedzę z zakresu ekonomii, zarządzania i prawa
Bezpieczeństwo wewnętrzne – studia z przyszłością
