Czym jest turkusowa organizacja? Na czym polega turkusowe zarządzanie?

Organizacja bez lidera, jasno określonych obowiązków i kontroli? To koncepcja, która może brzmieć, jak utopia, a jednak turkusowe organizacje, choć wciąż mało liczne, istnieją! Turkusowa organizacja zakłada odejście od tradycyjnych hierarchii i scentralizowanego podejmowania decyzji na rzecz budowania firmy opartej na zaufaniu, samorządności i ciągłym rozwoju. To interesujące założenie, któremu postanowiliśmy przyjrzeć się bliżej.

Zobacz też: Praca w korporacji – na czym polega praca w korporacji?

Turkusowa organizacja – poznaj szczegóły:

• Skąd się wzięła turkusowa organizacja?
• Turkusowa organizacja – co to?
• Jak wygląda organizacja turkusowa w praktyce?
  • Na jakich filarach opierają się organizacje turkusowe?
• Turkusowy model zarządzania to nie wszystko! Poznaj inne kolory organizacji
  • Inne kolory organizacji to:
• Turkusowe organizacje na świecie
  • Turkusowe organizacje – przykłady na świecie:
• Turkusowe organizacje w Polsce
  • Turkusowe organizacje – przykłady z polskiego rynku:
• Jakie możliwości oferuje pracownikom turkusowa firma?
• Turkusowa organizacja – wady i zalety takiego rozwiązania

Skąd się wzięła turkusowa organizacja?

Turkusowa organizacja to innowacyjny model zarządzania, który zyskał popularność dzięki książce “Pracować inaczej” („Reinventing Organizations“) autorstwa Francuza Frederica Laloux, wydanej w 2014 roku. Książka ta szybko stała się światowym bestsellerem, a jej autor, ekspert w dziedzinie nowoczesnego zarządzania i tworzenia innowacyjnych organizacji, przedstawił w niej różne poziomy ludzkiej świadomości. Laloux wskazuje, że te poziomy znajdują odzwierciedlenie w typach organizacji, jakie kształtowały się na przestrzeni dziejów.

Według Laloux każda organizacja odzwierciedla dominujący w danym czasie sposób myślenia i poziom świadomości ludzi. W jego analizie wyróżniono kilka kluczowych etapów: od prymitywnych, hierarchicznych struktur, które oparte były na sile, przez modele bardziej biurokratyczne i systemowe, aż po turkusowy model. Turkusowe organizacje, będące najwyższym wyrazem ewolucji, charakteryzują się samodzielnym zarządzaniem, pełną transparentnością oraz podejściem, w którym ważne są wartości takie jak zaufanie, współpraca i autentyczność. W tym modelu organizacje działają jak żywe organizmy, a pracownicy są bardziej zaangażowani, ponieważ mają poczucie współodpowiedzialności za rozwój firmy.

Turkusowa organizacja – co to?

Organizacja turkusowa to organizacja, w której stosuje się turkusowy model zarządzania dążący do harmonii między osiąganiem zysków a działaniami na rzecz społeczeństwa i środowiska. Firmy działające według tego modelu priorytezują dobrostan pracowników i zrównoważony rozwój.

Turkusowe organizacje stawiają na otwartą komunikację i dzielenie się władzą. Pracownicy są aktywnie zaangażowani w procesy decyzyjne, co zwiększa ich motywację i poczucie odpowiedzialności. Firmy te stawiają na zrównoważony rozwój, gdzie dużą rolę odgrywa CSR, a także często oferują swoim pracownikom elastyczne godziny pracy, możliwość pracy zdalnej i wsparcie w rozwoju osobistym. Brzmi jak idealne miejsce dla tych, którzy cenią sobie work life balance. Tak turkusowe zarządzanie brzmi w teorii, ale jak wygląda w praktyce?

Jak wygląda organizacja turkusowa w praktyce?

Turkusowa struktura organizacji oznacza tak naprawdę jej brak. Pracownicy działają w niej samodzielnie, bez tradycyjnej hierarchii i przełożonych. Wszyscy zatrudnieni są równi i sami przydzielają sobie zadania, kierując się swoimi umiejętnościami oraz potrzebami firmy, a kluczowe decyzje podejmowane są przez osoby najlepiej do tego przygotowane.

Zamiast premii, prowizji, poleceń, rywalizacji, kontroli i hierarchii stanowisk, w turkusowej organizacji panuje zaufanie, współpraca, partnerstwo i wolność. Pracownicy sami ustalają swoje wynagrodzenie, często otrzymując udział w zyskach. Dzielą się wiedzą i wspierają w rozwijaniu umiejętności. Organizacja jest w pełni transparentna, a zespół ma dostęp do wszystkich informacji, w tym także do danych o zarobkach innych pracowników.

W rzeczywistości podejście to jest bardzo szerokie, ponieważ nie każda firma działająca w modelu turkusowym musi przestrzegać wszystkich wymienionych zasad. Model ten jest elastyczny i może być dostosowany do specyfiki pracy w danej organizacji. Z doświadczenia wynika, że wiele firm korzysta obecnie z turkusowego modelu zarządzania w pewnym stopniu, znajdując w ten sposób tzw. złoty środek w zarządzaniu.

To może Cię zainteresować: Struktura organizacyjna w firmie – jak może wyglądać hierarchia w firmie?

Na jakich filarach opierają się organizacje turkusowe?

Można powiedzieć, że zarządzanie turkusowe opiera się na trzech elementach nazywanych filarami turkusu, a są to:

• Samozarządzanie (self-management), czyli zdolność członków zespołu do samodzielnego kierowania swoimi działaniami, przyjmowania odpowiedzialności i elastycznego reagowania na bieżące wyzwania. Skuteczność zależy od relacji międzyludzkich i eliminacji wszelkich barier czy przyzwyczajeń wynikających z tradycyjnej hierarchii. Każdy czuje się odpowiedzialny za losy organizacji.
• Dążenie do pełni (wholeness) – oznacza, że w pracy można być sobą, bez udawania i sztucznego oddzielania życia zawodowego od prywatnego. Ważne są nie tylko logiczne argumenty, ale także emocje, intuicja i duchowość współpracowników. Zespół dostrzega, że wszyscy są ze sobą głęboko połączeni jako część większej całości. Zamiast zrzucać winę na innych, wspólnie szuka się rozwiązań problemów.
• Cel ewolucyjny (evolutionary purpose) – organizacja działa jak żywy organizm, który rozwija się i dąży do realizacji swojego celu. Członkowie zespołu wspierają ten proces, kierując się potrzebami klientów, lokalnych społeczności oraz świata, produkując wartościowe usługi i produkty.

Turkusowy model zarządzania to nie wszystko! Poznaj inne kolory organizacji

Autor koncepcji turkusowej organizacji wyróżnił łącznie pięć modeli zarządzania, którym nadał symboliczne kolory, porządkując je od najbardziej autorytarnych do najbardziej demokratycznych. Tym samym ewolucyjny turkusowy system zarządzania uplasował się na samym końcu, jako najwyższy poziom świadomości w zarządzaniu organizacją.

Inne kolory organizacji to:

• Czerwona organizacja – funkcjonuje w niej model zarządzania oparty na autorytarnym przywództwie. Szef wykorzystuje strach jako narzędzie motywacyjne, a relacje z podwładnymi są oparte na podporządkowaniu i braku szacunku. Cele organizacji są nastawione na osiągnięcie krótkoterminowych korzyści, często kosztem długofalowego rozwoju. Przykładem takiego modelu są struktury przestępcze, gdzie hierarchia i bezwzględność są podstawowymi zasadami funkcjonowania.
• Bursztynowa organizacja – to organizacja, gdzie każdy wie, jakie są jego obowiązki i jak ma je wykonywać. Wszystko jest dokładnie zaplanowane i uregulowane. Decyzje podejmuje wąska grupa osób na szczycie hierarchii, a wykonawcy mają jasno określone zadania. Choć może się to wydawać sztywne, taka struktura zapewnia stabilność i przewidywalność.
• Pomarańczowa organizacja –  łączy w sobie elementy tradycyjnej struktury hierarchicznej z nowoczesnymi podejściami do zarządzania. Chociaż hierarchia jest nadal obecna, to coraz większą wagę przywiązuje się do indywidualnych kompetencji pracowników oraz ich wkładu w osiąganie celów organizacji. Planowanie strategiczne ma długoterminowy charakter, a organizacja jest silnie zorientowana na wyniki finansowe. Przykłady takich organizacji to duże korporacje, instytucje finansowe oraz uniwersytety.
• Zielona organizacja –  to taka, w której jednostka i jej potrzeby są w centrum uwagi. Hierarchia ma charakter bardziej doradczy niż polecający, a szef pełni rolę mentora, wspierając rozwój swoich podwładnych. Wartości takie jak współpraca, równość i zrównoważony rozwój są podstawą funkcjonowania organizacji. Decyzje podejmowane są w sposób partycypacyjny, z uwzględnieniem opinii wszystkich zainteresowanych stron.

Koneicznie sprawdź: Zarządzanie czasem – jak ważna jest dobra organizacja pracy?

Turkusowe organizacje na świecie

Turkusowe organizacje zyskują popularność na całym świecie, choć ich liczba wciąż jest relatywnie niewielka w porównaniu do tradycyjnych firm. Model zaprezentowany przez Frederica Laloux, staje się coraz bardziej atrakcyjny dla przedsiębiorstw, które szukają innowacyjnych sposobów zarządzania i lepszej współpracy między pracownikami. Na świecie istnieje kilka znanych firm, które wdrożyły turkusowy model zarządzania.

Turkusowe organizacje – przykłady na świecie:

• Buurtzorg – holenderska firma specjalizująca się w opiece zdrowotnej, która działa bez tradycyjnej hierarchii menedżerskiej, dając pracownikom pełną autonomię w podejmowaniu decyzji, przedsiębiorstwo zatrudnia 7000 pracowników.
• Morning Star – amerykańska firma produkująca produkty pomidorowe, która jest uważana za jedną z najbardziej zaawansowanych turkusowych organizacji na świecie.
• FAVI – francuska firma produkująca części samochodowe, zatrudniająca 500 osób.
• Valve – amerykańska firma tworząca gry komputerowe.
• Patagonia – znana firma z branży odzieżowej, zatrudniająca 1350 osób.

Turkusowe organizacje w Polsce

Choć liczba firm w Polsce, które wdrażają nowoczesny turkusowy model zarządzania, stopniowo rośnie, wciąż jest to niewielki odsetek w porównaniu z tradycyjnymi, hierarchicznymi przedsiębiorstwami. W wielu firmach nadal dominuje motywowanie pracowników metodą “kija i marchewki”, a wyraźnie widoczny jest podział na “górę” i “dół”. Na szczęście nowe pokolenie, które wkrótce będzie stanowić większość na rynku pracy, bardziej ceni partnerstwo i rozwój. Dzięki temu przyszli pracownicy będą dążyć do współtworzenia firm, zamiast jedynie wykonywać polecenia szefa.

Turkusowe organizacje – przykłady z polskiego rynku:

• PKS Gdańsk-Oliwa SA – jedna z najbardziej znanych polskich organizacji, która zrezygnowała z tradycyjnej struktury zarządzania i wprowadziła model turkusowy.
• Halibut – Grupa Szkoleniowa.
• Brewa s.c. – spółka doradcza, która od początku swojego istnienia działa w oparciu o zasady turkusowego zarządzania.
• KAMSOFT PODLASIE Sp. z o.o. – firma zajmująca się wdrożeniami i serwisem systemów informatycznych.

Jakie możliwości oferuje pracownikom turkusowa firma?

• Większa autonomia i odpowiedzialność – pracownicy turkusowych firm mają znacznie większą swobodę w podejmowaniu decyzji i realizacji swoich pomysłów. 
• Rozwój osobisty i zawodowy – turkusowe organizacje stawiają na ciągły rozwój swoich pracowników. Oferują liczne szkolenia, warsztaty i możliwości zdobywania nowych umiejętności
• Znacząca rola w kształtowaniu przyszłości firmy – pracownicy są aktywnie zaangażowani w procesy decyzyjne i mają realny wpływ na kierunek rozwoju firmy. Ich opinie są wysoko cenione i brane pod uwagę przy podejmowaniu ważnych decyzji.
• Poczucie przynależności i wspólnoty – w turkusowych firmach panuje atmosfera zaufania i współpracy. Pracownicy czują się częścią większej całości i mają poczucie wspólnego celu.
• Elastyczne warunki pracy – wiele turkusowych firm oferuje elastyczny czas pracy, możliwość pracy zdalnej oraz inne formy pracy, które pozwalają pracownikom lepiej pogodzić życie zawodowe z prywatnym.
• Rozwój kultury organizacyjnej – pracownicy mają możliwość aktywnego uczestniczenia w kształtowaniu kultury organizacyjnej. Mogą wprowadzać nowe inicjatywy, które przyczyniają się do tworzenia bardziej przyjaznego i inspirującego środowiska pracy.
• Znaczenie wartości – turkusowe firmy często stawiają na wartości takie jak uczciwość, transparentność i zrównoważony rozwój. 

Sprawdź: Startup co to? Jak wygląda praca w startupie? Jakie ma wady i zalety?

Turkusowa organizacja – wady i zalety takiego rozwiązania

Turkusowe organizacje oferują pracownikom i firmom wiele korzyści. Pozwalają one na budowanie kultury opartej na zaufaniu, gdzie każdy ma poczucie współodpowiedzialności za sukces przedsiębiorstwa. Dzięki większej autonomii, pracownicy są bardziej zmotywowani i kreatywni, co przekłada się na innowacyjne rozwiązania i lepsze wyniki biznesowe. Płaska struktura organizacyjna eliminuje zbędne bariery komunikacyjne, umożliwiając szybsze podejmowanie decyzji i lepszą adaptację do zmieniających się warunków rynkowych.

Mimo licznych zalet model turkusowy niesie ze sobą również pewne wyzwania. Brak tradycyjnej hierarchii może prowadzić do trudności w podejmowaniu decyzji w sytuacjach kryzysowych oraz do problemów z rozliczeniem odpowiedzialności. Ponadto wymaga on od pracowników wysokich kompetencji miękkich, takich jak umiejętność współpracy, komunikacji i rozwiązywania konfliktów. Wdrożenie tego modelu potrzebuje czasu i zaangażowania wszystkich członków organizacji, a jego sukces zależy od odpowiedniego przygotowania i wsparcia.

Zobacz więcej naszych treści:

Wzory CV
Szablony CV
Przykładowe CV
Co to jest notatka służbowa i jak ją napisać? Dodatkowo: notatka służbowa wzór
Pierwsze wrażenie ma znaczenie: kto pierwszy podaje rękę na rozmowie kwalifikacyjnej?
Jak zapytać o wynik rekrutacji? Po jakim czasie dzwonią w sprawie pracy?
Walka z dyskryminacją w pracy: przyczyny, skutki i strategie przeciwdziałania nierównościom
Kierunek lekarski – jak wygląda? Ile trwa? Prawdziwe wyzwanie dla ambitnych
Jak wyglądają targi pracy? Jak się przygotować?
Piramida finansowa co to? Jak działają piramidy finansowe?
Ile zarabia sprzątaczka i jak wygląda praca sprzątaczki? (+ plusy i minusy tego zawodu)
Metoda SMART – cele zawodowe: jak je wyznaczać?
Dlaczego warto zdobyć tytuł MBA? Studia MBA: korzyści dla Twojej kariery i rozwoju zawodowego
Korpomowa, czyli jak wygląda język korporacyjny?
Podstawy zawodu sommeliera – kim jest i czym zajmuje się sommelier?