Czy Polska dogoniła Zachód? To pytanie zadajemy sobie od lat, porównując wiele czynników, m.in. strukturę naszego rynku pracy. Ale czy ta statystyka to tylko rankingowa tabela? Okazuje się, że struktura zatrudnienia to znacznie więcej niż liczba pracowników w poszczególnych sektorach. To zwierciadło naszej gospodarki, które odsłania głębsze procesy i wyzwania. Jakie procesy społeczno-gospodarcze odzwierciedla?
Zobacz też: Co to jest inflacja? Jakie ma skutki? Ile wynosi inflacja w Polsce?
Struktura zatrudnienia – dowiedz się:
Co to jest struktura zatrudnienia?
Struktura zatrudnienia może być analizowana zarówno w ujęciu makroekonomicznym, czyli na poziomie całej gospodarki, jak i mikroekonomicznymi, czyli w obrębie poszczególnych przedsiębiorstw.
- Ujęcie makroekonomiczne odnosi się do podziału zatrudnienia według sektorów gospodarki, co pozwala ocenić poziom rozwoju gospodarczego kraju.
- Ujęcie mikroekonomiczne koncentruje się na wewnętrznej strukturze zatrudnienia w firmie, uwzględniając takie czynniki jak wykształcenie, kwalifikacje czy rodzaj wykonywanej pracy.
Struktura zatrudnienia w ujęciu makroekonomicznym
Gospodarka państwa zwykle podzielona jest na trzy główne sektory zatrudnienia – podział gospodarki na sektory:
- rolnictwo, leśnictwo i rybołówstwo;
- przemysł i budownictwo;
- usługi.
Warto zwrócić uwagę, że sektor usług dzieli się dodatkowo na usługi podstawowe, takie jak handel, gastronomia, edukacja, wymiar sprawiedliwości oraz instytucje finansowe, i na usługi specjalistyczne, które obejmują działalności z zakresu przetwarzania informacji, marketingu oraz zarządzania firmami.
W krajach o niskim poziomie rozwoju gospodarczego większość mieszkańców (nawet do 90 proc.) znajduje zatrudnienie w rolnictwie, leśnictwie oraz rybołówstwie. Przemysł zatrudnia mniejszy procent ludności, a sektor usług jest najsłabiej rozwinięty. Taka struktura gospodarki wynika z ograniczonego dostępu do zaawansowanych technologii i mechanizacji, które mogłyby usprawnić produkcję i umożliwić większe zaangażowanie w usługi.
W krajach wysokorozwiniętych obserwuje się zupełnie inny układ. Znacznie mniejszy odsetek osób pracuje w sektorach rolnictwa i przemysłu, co związane jest z zaawansowanym poziomem mechanizacji, automatyzacji oraz komputeryzacji procesów produkcyjnych. Większość społeczeństwa znajduje zatrudnienie w sektorze usług, a szczególnie w usługach specjalistycznych, które obejmują m.in. handel, ochronę zdrowia, turystykę i usługi finansowe. Rozwój tych sektorów odzwierciedla potrzebę dostosowania gospodarki do nowych trendów oraz zwiększonego zapotrzebowania na wysokospecjalistyczne usługi, które stają się kluczowe dla podtrzymania wysokiego standardu życia oraz innowacyjności gospodarki.
Struktura zatrudnienia w ujęciu mikroekonomicznym
Mikroekonomiczna struktura zatrudnienia odnosi się do cech charakterystycznych dla zatrudnienia w określonej jednostce gospodarczej, na przykład w przedsiębiorstwie. Struktura ta może być analizowana pod kątem miejsca pracowników w hierarchii organizacyjnej, poziomu ich kwalifikacji, wykształcenia oraz rodzaju wykonywanej pracy. Aby dokładniej scharakteryzować zatrudnienie w ramach firmy, można rozpatrywać je w kontekście trzech kluczowych czynników.
- Status stanowiska – pozycja w hierarchii firmy odzwierciedla nie tylko zakres obowiązków, ale także wpływ i odpowiedzialność, jakie pracownik posiada w organizacji. Najwyżej w strukturze znajdują się osoby na stanowiskach kierowniczych i menedżerskich, które mają istotne znaczenie dla firmy. Kadra zarządzająca charakteryzuje się zazwyczaj wysokim poziomem wykształcenia, długoletnim doświadczeniem oraz wyraźnie wyższymi wynagrodzeniami w porównaniu do innych pracowników.
- Szansa na awans zawodowy – w firmowej strukturze zatrudnienia jedynie niektóre stanowiska oferują realne możliwości rozwoju kariery. Pracownicy na niższych stanowiskach mają ograniczone perspektywy awansu, co może wpływać na ich motywację i zaangażowanie. Szansa na awans zależy nie tylko od kwalifikacji i umiejętności, ale również od struktury organizacyjnej oraz polityki firmy w zakresie rozwoju zawodowego.
- Stabilność zatrudnienia – pracowincy zajmujący wyższe stanowiska mają zwykle większą pewność zatrudnienia, co daje im stabilność finansową i psychologiczną. W przypadku pracowników na niższych stanowiskach zatrudnienie może być bardziej podatne na zmiany w koniunkturze gospodarczej. Stabilność zatrudnienia zależy również od branży, w której firma działa, oraz jej kondycji finansowej.
Dowiedz się więcej: Struktura organizacyjna w firmie
Na wewnętrzną strukturę zatrudnienia wpływa także szereg czynników zewnętrznych, takich jak:
- wahania rynkowe i strukturalne w sektorach gospodarki – kryzysy lub wzrosty gospodarcze;
- zmiany na arenie międzynarodowej – nowe dyrektywy unijne, kryzysy migracyjne czy umowy handlowe;
- postęp technologiczny – automatyzacja i rozwój nowych technologii wymuszają większe kwalifikacje zawodowe oraz wpływają na zapotrzebowanie na określone stanowiska;
- polityka państwa – rządowe regulacje, ulgi podatkowe, programy wsparcia oraz polityka dotycząca zatrudnienia i płac;
- demografia – wiek populacji, średnia długość życia oraz stosunek liczny kobiet do mężczyzn w społeczeństwie.
Zmiany te kształtują nie tylko wewnętrzną strukturę firmy, ale i całą gospodarkę, wpływając na jej adaptację do globalnych trendów i potrzeb społecznych.
Struktura zatrudnienia w firmie – przykład:
Kadra zarządzająca (kierownicza)
- CEO/ Prezes – najwyższe stanowisko w firmie, odpowiedzialne za ogólne kierowanie działalnością oraz strategię firmy.
- Dyrektorzy (np. Dyrektor finansowy, Dyrektor Operacyjny) – odpowiadają za różne obszary strategiczne, a każdy z nich ma pod sobą zespół, którym zarządza.
- Kierownicy działów (np. Kierownik Sprzedaży, Kierownik Produkcji) – osoby zarządzają pracą poszczególnych zespołów, odpowiedzialne za realizację celów operacyjnych.
Specjaliści
- Analitycy finansowi, specjaliści ds. IT, inżynierowie – posiadają wysokie kwalifikacje, niezbędni do realizacji bardziej zaawansowanych zadań.
- Specjaliści ds. marketingu, rekrutacji, zarządzania projektami – osoby o wąskich kwalifikacjach, odpowiedzialne za realizację konkretnych zadań związanych z ich dziedziną.
Pracownicy średniego szczebla
- Pracownicy administracyjni (np. asystenci, sekretarki) – odpowiadają za wsparcie codziennej pracy firmy, organizację dokumentacji, umawiania spotkań, pomoc w koordynacji projektów.
- Koordynatorzy – osoby wspierające kierowników, monitorujące postęp pracy w zespołach.
Pracownicy liniowi
- Pracownicy produkcyjni, technicy, operatorzy maszyn – osoby wykonujące bezpośrednio prace operacyjne, które mogą być mniej złożone, ale istotne dla funkcjonowania produkcji lub innych procesów w firmie.
- Pracownicy obsługi klienta – odpowiadają za kontakt z klientami, pomoc w rozwiązywaniu problemów oraz obsługę zamówień.
Jak wygląda struktura zatrudnienia w Polsce?
Według danych GUS na podstawie BAEL – “Polska w liczbach 2022” struktura pracujących w poszczególnych sektorach gospodarki kształtowała się następująco:
- Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo – 8,4 proc.
- Przemysł i budownictwo – 30,7 proc.
- Usługi – 60,3 proc.
Jak powyższe dane prezentują się na tle danych historycznych? W ciągu ostatnich 30 lat struktura zatrudnienia w Polsce przeszła znaczącą przemianę. W 1990 roku tuż po rozpoczęciu transformacji gospodarczej, aż 30,4 proc. pracujących zajmowało się rolnictwem, 34 proc. przemysłem, a jedynie 35,6 proc. pracowało w sektorze usług. Od tego czasu rolnictwo stopniowo traciło na znaczeniu, a w 2015 roku jego udział spadł do 11,6 proc. W tym samym czasie nastąpił wzrost zatrudnienia w usługach, które w 2015 roku stanowiły już 57,9 proc. rynku pracy, a przemysł na podobnym poziomie z udziałem 30,3 proc.
Dla porównania, w Niemczech w 2016 roku tylko 1,4 proc. pracujących było zatrudnionych w rolnictwie, 24,2 proc. w przemyśle, a aż 74,3 proc. w sektorze usług. We Francji proporcje były podobne: 2,8 proc. w rolnictwie, 20 proc. w przemyśle i 77,2 proc. w usługach.
Polska stopniowo upodabnia się do najbardziej rozwiniętych krajów świata, gdzie dominującą rolę w zatrudnieniu odgrywają usługi, co świadczy o zmianie w kierunku gospodarki opartej na wiedzy i usługach.
Struktura zatrudnienia i bezrobocie w Polsce
Jak możemy przeczytać na rządowej stronie Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej:
Polska pozostaje krajem o jednym z najniższych wskaźników bezrobocia w UE. Według danych opublikowanych 1 marca 2024 r. stopa bezrobocia, liczona zgodnie z definicją przyjętą przez Eurostat, wyniosła w styczniu 2024 r. 2,9% w Polsce wobec 6,0% w Unii Europejskiej i 6,4% w strefie EURO. Polska zajęła drugie miejsce pod względem najniższej stopy bezrobocia w UE (po Malcie – 2,6%).
To może Cię zainteresować: Bezrobocie – przyczyny, rodzaje i skutki bezrobocia
Ile ludzi pracuje w Polsce?
Zgodnie z danymi Głównego Urzędu Statystycznego, na koniec lutego 2024 roku w polskiej gospodarce było zatrudnionych 15,08 miliona osób.
Zobacz też nasze pozostałe artykuły:
Wzory CV
Szablony CV
Przykładowe CV
Jak działa urlop dziekański? Kto i na jakich zasadach może z niego skorzystać?
Magia ślubu za kulisami, czyli czym zajmuje się wedding planner?
Praca na etacie i działalność gospodarcza
Nadgodziny – Kodeks pracy: ile płatne są nadgodziny?
Do kiedy status studenta? Co oznacza? Jak go potwierdzić?
Kiedy i komu przysługuje zwrot za dojazdy do pracy?
Czy można iść na L4 na wypowiedzeniu?
Czy pracodawca może odmówić urlopu na żądanie?
Na czym polega zadaniowy czas pracy? Wady i zalety takiego systemu
Jak zapytać o wynik rekrutacji? Po jakim czasie dzwonią w sprawie pracy?
Jak wyglądają targi pracy? Jak się przygotować?
Piramida finansowa co to? Jak działają piramidy finansowe?
