Uważasz, że umowa o pracę to najkorzystniejsza forma zatrudnienia? Musisz wiedzieć, że nie każda z nich ma taki sam zakres. Poszczególne rodzaje umów gwarantują zróżnicowane prawa pracownicze. To ważne, gdy jesteś na początku swojej kariery zawodowej, kiedy to pracodawcy zwykli oferować umowy o pracę na okres próbny. Jakie są rodzaje umów o pracę? Poznaj charakterystyki każdej z nich.
Rodzaje umów o pracę – spis treści:
- Jakie rodzaje umowy o pracę możesz spotkać?
- Umowy o pracę – rodzaje ze względu na czas trwania:
- Jaki rodzaj umowy o pracę dla młodocianych?
- Jakie są umowy o pracę i czym się różnią?
- Umowa o pracę – rodzaje i sposoby ich rozwiązywania
- Stosunek pracy na podstawie mianowania, powołania i wyboru – na czym polega?
- Inne rodzaje umów:
Jakie rodzaje umowy o pracę możesz spotkać?
Artykuł 35 Kodeksu pracy wyróżnia trzy podstawowe typy umów o pracę:
W ramach umowy o pracę na czas określony wymienia się dodatkowo umowę o pracę na zastępstwo.
22 lutego weszła w życie nowelizacja Kodeksu pracy, która zakłada, że nie ma już możliwości zawarcia umowy na czas wykonania określonej pracy.
Umowy o pracę – rodzaje ze względu na czas trwania:
Umowy o pracę może podzielić ze względu na czas trwania. W ten sposób wyróżnia się poszczególne rodzaje umowy:
- Umowy o pracę terminowe (umowa na okres próbny, określony, na zastępstwo)
- Umowy o pracę bezterminowe (umowa na czas nieokreślony).
Rodzaj umowy powinien zostać wskazany przez strony podczas jej zawierania. Gdy do tego nie dojdzie, a okoliczności nawiązania współpracy nie wskazują na określony typ umowy, przyjmuje się, że została ona zawarta na czas nieokreślony.
Jaki rodzaj umowy o pracę dla młodocianych?
Młodociani (15-18 lat), którzy:
- ukończyli 8-letnią szkołę podstawową;
- posiadają zaświadczenie lekarskie, że dana praca nie zagraża ich zdrowiu;
- nie mają określonych kwalifikacji zawodowych
Zgodnie z art. 191 Kodeksu pracy mogą być zatrudniani na podstawie umowy o pracę wyłącznie w celu przygotowania zawodowego.
Praca dla nieletnich – zobacz 11 przykładów prac dla nieletnich
Jakie są umowy o pracę i czym się różnią?
Rodzaje umów o pracę i ich charakterystyka – poznaj cechy każdego typu umowy o pracę. Zobacz, czym się różnią.
Umowa o pracę na okres próbny
Maksymalny czas trwania umowy o pracę na okres próbny wynosi 3 miesiące. Dodatkowo ten typ umowy może zostać zawarty tylko jeden raz u jednego pracodawcy.
Chyba że kolejna umowa o pracę na okres próbny dotyczy innego stanowiska lub minęły co najmniej 3 lata przerwy w zatrudnieniu – wtedy można zawrzeć ją ponownie z tym samym pracodawcą.
Umowa o pracę na okres próbny gwarantuje pracownikowi:
- prawo do urlopu wypoczynkowego;
- prawo do zwolnienia chorobowego;
- prawo do bezpłatnej opieki zdrowotnej.
Ten rodzaj umowy zapewnia także ochronę kobiet w ciąży. Jest ona ograniczona do sytuacji, w której umowa została zawarta na okres powyżej 1 miesiąca i rozwiązałaby się po upływie 3 miesiąca ciąży. Wtedy pracodawca zobowiązany jest przedłużyć umowę do końca ciąży (termin rozwiązania następuje w dniu porodu).
Kobieta w takiej sytuacji ma prawo do zasiłku macierzyńskiego, ale bez prawa do urlopu.
Umowy na okres próbny nie można zawrzeć z osobą młodocianą.
Umowa o pracę na czas określony
Umowa o pracę na czas określony jest umową terminową, a więc w jej treści powinien zostać wskazany konkretny termin rozwiązania współpracy.
Umowa o pracę na czas określony między tym samym pracownikiem i pracodawcą może być zawierana maksymalnie 3 razy lub przez maksymalnie 33 miesiące. Kolejna umowa musi być już umową na czas nieokreślony.
Umowa o pracę gwarantuje pracownikowi:
- prawo do urlopu wypoczynkowego;
- prawo do zwolnienia chorobowego;
- prawo do bezpłatnej opieki zdrowotnej.
Ten typ umowy również chroni kobiety w ciąży. Jeśli wygasa ona po upłynięciu 3. miesiąca ciąży, pracodawca musi przedłużyć umowę do dnia porodu. Ciężarnej przysługuje także prawo do:
- zasiłku macierzyńskiego;
- urlopu macierzyńskiego;
- urlopu rodzicielskiego;
- urlopu wychowawczego.
Umowa o pracę na zastępstwo
Umowę o pracę na zastępstwo zawiera się w przypadku, gdy pracodawca chce zastąpić pracownika, który z przyczyn usprawiedliwionych jest nieobecny (np. z powodu choroby lub urlopu wychowawczego).
Umowa na zastępstwo powinna dotyczyć tego samego stanowiska i rodzaju obowiązków, co umowa o pracę nieobecnej osoby. Może być zawierana więcej niż 3 razy i na czas dłuższy niż 33 miesiące. Co oznacza, że nie przekształca się automatycznie w umowę o pracę na czas nieokreślony.
Umowa o pracę na zastępstwo nie chroni kobiet w ciąży – nie musi zostać przedłużona do dnia porodu.
Jak napisać podanie o przedłużenie umowy?
Umowa o pracę na czas nieokreślony
Umowa o pracę na czas nieokreślony jest umową bezterminową, a więc nie można określić konkretnej daty jej wygaśnięcia. Gwarantuje pracownikowi wszystkie przywileje zawarte w Kodeksie pracy:
- trwałość stosunku pracy;
- prawo do urlopów (urlop wypoczynkowy, urlop na żądanie, urlop okolicznościowy);
- ubezpieczenie emerytalne;
- ubezpieczenie rentowe;
- ubezpieczenie chorobowe;
- ubezpieczenie zdrowotne;
- ochronę wynagrodzenia;
- ochronę czasu pracy;
- ochronę młodocianych;
- ochronę niepełnosprawnych.
Umowa na czas nieokreślony gwarantuje pełną ochronę kobiet w ciąży. Prawo do zasiłku macierzyńskiego oraz urlopów związanych z rodzicielstwem:
- urlopu macierzyńskiego;
- urlopu rodzicielskiego;
- urlopu wychowawczego.
Pracodawca nie może też rozwiązać umowy pracownicy przebywającej na powyższych urlopach.
Umowa zlecenie a umowa o pracę – czym się różni umowa zlecenie od umowy o pracę?
Umowa o pracę – rodzaje i sposoby ich rozwiązywania
Kwestię rozwiązania umowy o pracę reguluje Kodeks pracy, który wskazuje, że umowę o pracę rozwiązuje się:
- przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia;
- przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia;
- na mocy porozumienia stron;
- z upływem czasu, na który została zawarta.
W zdecydowanej większości przypadków umowy o pracę rozwiązywane są z zachowaniem okresu wypowiedzenia. Jego długość zależy od rodzaju umowy oraz stażu pracy danej osoby.
Poniżej znajdziesz długość okresu wypowiedzenia w zależności od powyższych czynników.
Umowa o pracę na czas nieokreślony i określony (w tym także umowa na zastępstwo):
| Okres zatrudnienia | Okres wypowiedzenia |
| Poniżej 6 miesięcy | 2 tygodnie |
| Co najmniej 6 miesięcy | 1 miesiąc |
| Co najmniej 3 lata | 3 miesiące |
Umowa o pracę na okres próbny:
| Okres zatrudnienia | Okres wypowiedzenia |
| Do 2 tygodni | 3 dni |
| Co najmniej 2 tygodnie | 1 tydzień |
| Na 3 miesiące | 2 tygodnie |
Stosunek pracy na podstawie mianowania, powołania i wyboru – na czym polega?
Do nawiązania stosunku pracy może dojść także na podstawie mianowania, powołania lub wyboru. Choć między wymienionymi rodzajami zatrudnienia jest kilka różnic, wszystkie prowadzą do tego samego – obowiązku rzetelnego wykonania obowiązków pod określonym kierownictwem i w wyznaczonym miejscu oraz czasie.
Stosunek pracy na podstawie mianowania
To rodzaj umowy regulowany przez szczególne unormowania branżowe (ustawa o służbie cywilnej, ustawa o pracownikach państwowych itp.). Zwykle umowa taka jest na czas nieokreślony i gwarantuje dodatkowe świadczenia np. dłuższy urlop lub comiesięczny dodatek do pensji. Na jakie stanowiska możesz zostać mianowany? Urzędnika służby cywilnej, pracownika naukowego PAN, sędzię czy nauczyciela.
Stosunek pracy na podstawie powołania
Tego typu umowa zawierana jest zwykle na czas nieokreślony, jednak pracownik może zostać w każdej chwili odwołany z zachowaniem okresu wypowiedzenia i z prawem do wynagrodzenia. Kogo można powołać? Zastępcę wójta, inspektora pracy, dyrektora w instytucji kultury.
Stosunek pracy na podstawie wyboru
Stosunek pracy na podstawie wyboru rozwiązuje się z chwilą wygaśnięcia mandatu. W ten sposób zatrudnia się zazwyczaj przedstawicieli organów samorządowych, czyli wójtów, burmistrzów, starostów powiatowych czy marszałków województwa.
Inne rodzaje umów:
Wyżej wymienione rodzaje umów o pracę określane są przez Kodeks pracy. Polskie prawo zakłada jednak możliwość nawiązania współpracy między stronami na podstawie dodatkowych typów umów, które nie są umowami o pracę. Zaliczamy do nich:
- umowy określane przez Kodeks cywilny
- umowy o określane przez ustawę Prawo Przedsiębiorców
Sprawdź też nasze pozostałe artykuły:
Opinia o praktykancie – czy ocena z praktyk jest istotna?
Praca Dania – jak wygląda życie i praca w Danii?
Straż Graniczna zarobki – jak dostać się do Straży Granicznej? Straż graniczna praca – na czym polega?
Oferta pracy – jak napisać ogłoszenie o pracę? Jak wygląda wzór ogłoszenia o pracę?
Zwolnienie od psychiatry – ile można być na zwolnieniu lekarskim od psychiatry?
Portfolio – co to jest portfolio? Jak stworzyć portfolio?
Praca Holandia – ile zarabia się w Holandii? Jakie formalności trzeba wypełnić?
Jak wygląda proces rekrutacyjny pracownika?
Praca w Kanadzie – czy emigracja do Kanady to dobry pomysł?
Barman – jak zostać barmanem? Na czym polega praca barmana?
CV bez doświadczenia – stwórz CV dla początkujących
Nadgodziny – Kodeks pracy: ile płatne są nadgodziny?
