Bezrobocie to zjawisko przejawiające się brakiem możliwości podjęcia zatrudnienia przez ludzi zdolnych i chętnych do pracy. Pojęcie bezrobocia stanowi jedno z najważniejszych zagadnień polityczno-społecznych w każdym państwie. Problem wzbudza szczególne zainteresowanie ze względu na bezpośrednie konsekwencje związane z brakiem miejsc pracy, które mogą negatywnie oddziaływać na wszystkich obywateli. Choć niektórzy twierdzą, że wyłącznie osoby leniwe są bezrobotne – zjawisko to jest zdecydowanie bardziej złożone. Poznaj przyczyny i skutki bezrobocia.
Spis treści:
- Bezrobocie – definicja
- Przyczyny bezrobocia w Polsce i na świecie
- Jakie są skutki bezrobocia? Negatywne i pozytywne skutki bezrobocia
- Bezrobocie w Polsce i na świecie – stopa bezrobocia, statystyki
- Jak uniknąć bezrobocia?
- Co to bezrobocie? Podsumowanie
Bezrobocie – definicja
Co to jest bezrobocie? Na stronie rządowej można znaleźć informację, że bezrobotny to osoba, która bezpośrednio przed rejestracją jako bezrobotna była zatrudniona nieprzerwanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez okres co najmniej 6 miesięcy, oraz osoba niezatrudniona i niewykonująca innej pracy zarobkowej, zdolna i gotowa do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym w danym zawodzie.
Ponadto, zgodnie z definicją za bezrobotnego uznaje się wyłącznie osoby, które:
- ukończyły 18 lat;
- nie ukończyły 60 lat (w przypadku kobiet) lub 65 lat (w przypadku mężczyzn);
- nie nabyły prawa do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej, socjalnej czy rodzinnej.
Inna definicja wskazuje, że bezrobocie to niemożność znalezienia pracy zarobkowej przez ludzi w wieku produkcyjnym, którzy są chętni do pracy i aktywnie jej poszukują.
Zanim przejdziemy do szerszego omówienia zagadnienia, jakim jest bezrobocie – poznaj podstawowe słownictwo związane z tą tematyką:
- ludność aktywna zawodowo – wszyscy pracujący oraz zarejestrowani bezrobotni;
- ludność bierna zawodowo – część społeczeństwa niepracująca i niebędąca bezrobotnymi;
- osoba bezrobotna – osoba niezatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy i niewykonująca innej pracy zarobkowej;
- stopa bezrobocia – wielkość statystyczna opisująca nasilenie zjawiska bezrobocia na danym obszarze;
- wiek produkcyjny – ludność wykonująca pracę przynoszącą dochód oraz bezrobotni (mężczyźni pomiędzy 18. a 64. rokiem życia, kobiety pomiędzy 18. a 59. rokiem życia.
Jakie są rodzaje bezrobocia?
Wyróżnia się wiele rodzajów bezrobocia. Wszystko zależy od punktu odniesienia, jaki przyjmiemy. Mogą to być przyczyny, długość trwania czy sposoby pomiaru.
Ze względu na długość trwania, wyróżnia się:
- bezrobocie krótkookresowe (do 3 miesięcy);
- bezrobocie średniookresowe (od 4 do 6 miesięcy);
- bezrobocie długookresowe (od 7 do 12 miesięcy);
- bezrobocie długotrwałe (powyżej 12 miesięcy).
Ze względu na przyczyny, występuje:
- Bezrobocie frykcyjne – definicja wskazuje, że jest ono związane z przerwami w zatrudnieniu wynikającymi ze zmiany miejsca pracy lub przeprowadzki. Najczęściej to przejściowy okres, który szybko mija. Frykcyjne bezrobocie zwykle związane jest z niewystarczającą mobilnością lub niedostateczną informacją, tzn. kandydaci nie wiedzą, że czeka na nich stanowisko pracy.
- Bezrobocie strukturalne co to? Strukturalne bezrobocie powstaje na skutek rozbieżności między podażą a popytem na pracę. W tym przypadku kandydaci nie posiadają odpowiedniego wykształcenia i kompetencji, aby podjąć zatrudnienie. W Polsce pojawiło się na skutek restrukturyzacji górnictwa, hutnictwa i włókiennictwa, a także likwidacji PGR-ów.
- Bezrobocie koniunkturalne, inaczej keynesowskie – związane jest z cyklicznymi zmianami produktywności gospodarki. Pojawia się w okresie recesji, kiedy to spada popyt na towary i usługi, przekładający się na zmniejszenie produkcji.
- Bezrobocie technologiczne – związane jest z rozwojem technologii, a tym samym – zastępowaniem pracy ludzi pracą maszyn. Z drugiej strony pracownicy nie posiadają wystarczających umiejętności do obsługi nowego sprzętu. Ten typ bezrobocia może mieć charakter trwały lub tymczasowy.
- Bezrobocie sezonowe – dotyka branże podatne na zmiany sezonowe np. budownictwo czy rolnictwo. Występuje też często wśród uczniów i studentów poszukujących swojej pierwszej pracy wakacyjnej (np. zbiory warzyw i owoców).
Dodatkowo bezrobocie może być jawne, czyli rejestrowanie w urzędach pracy. Określa ono procent osób w wieku aktywności zawodowej, które pozostają bezrobotne i są zarejestrowane w urzędzie pracy. Przeciwieństwem tego jest bezrobocie ukryte. Odnosi się do tej samej grupy osób (pełnoletnich, pozostających bez pracy), które nie podejmują się pracy, ale jednocześnie nie posiadają oficjalnego statusu osoby bezrobotnej, nadawanego przez urząd pracy.
Inne typy bezrobocia to:
- bezrobocie naturalne – tworzą je osoby, które nie chcą podjąć pracy;
- bezrobocie klasyczne – powstaje przez sztucznie zawyżane pensje, pracodawcy nie są w stanie zatrudniać pracowników;
- bezrobocie przymusowe – tworzą je bezrobotni, którzy pomimo akceptacji rynkowych warunków nie są w stanie znaleźć pracy;
- bezrobocie powszechne – dotyczy całego kraju;
- bezrobocie lokalne – dotyczy określonego regionu;
- bezrobocie pozorne – tworzą je osoby zarejestrowane jako bezrobotne, ale wykonujące pracę zarobkową;
- bezrobocie całkowite i częściowe – całkowity brak zatrudnienia lub praca w niepełnym wymiarze godzin np. praca na pół etatu.
Przyczyny bezrobocia w Polsce i na świecie
Bezrobocie jest bardzo złożonym zjawiskiem, dlatego też trudno podać jego konkretne przyczyny, ale można wyróżnić te pojawiające się najczęściej. Jakie są przyczyny bezrobocia?
- Wysokie koszty dla pracodawców;
- brak odpowiedniego wykształcenia części społeczeństwa;
- szybki postęp technologiczny;
- brak u kandydatów umiejętności, których poszukują pracodawcy;
- niewłaściwe funkcjonowanie instytucji rynku pracy;
- dobre wsparcie socjalne i wysokie zasiłki dla bezrobotnych;
- wysokie podatki ograniczające możliwości pracodawców;
- wejście na rynek pokolenia wyżu demograficznego;
- sztywne prawo pracy dla pracodawców;
- zmniejszenie popytu na daną usługę lub produkt;
- bezrobocie wynikające z sezonowych zmian;
- nastawienie państwowej gospodarki na import;
- wyznaczanie przez rząd sztucznie wysokiej płacy minimalnej.
Przyczyny bezrobocia w Polsce
A jak sytuacja kształtuje się w Polsce? Ze względu na obecnie panujące bardzo zmienne warunki gospodarcze, trudno jednoznacznie ocenić, które z wymienionych przyczyn dominują w naszym kraju. Zauważa się jednak czynniki, które niewątpliwie znajdują się w czołówce. Bezrobocie w Polsce – przyczyny:
- Wysokie koszty zatrudnienia – pracodawca, który zatrudnia pracownika, opłaca jego wynagrodzenie brutto (wynagrodzenie netto, składki ZUS, podatek dochodowy).
- Brak odpowiednich kwalifikacji zawodowych wśród pracowników – niedopasowanie oczekiwań pracodawców do kompetencji pracowników, przekłada się na ograniczoną zdolność świadczenia usług i niską produktywność.
- Wzrost płacy minimalnej – wysoka płaca minimalna z jednej strony będzie gwarantowała pracownikowi wyższe zarobki, a z drugiej przyczyni się do rozwoju szarej strefy i zatrudniania na podstawie tzw. umów śmieciowych.
- Rozwój technologii – rozwijająca się robotyzacja w sektorze przemysłu, pozbawia rzeszę ludzi zatrudnienia.
- Wysokie podatki – podatki zawsze będą stanowiły przeszkodę dla rozwoju przedsiębiorstw, a zatem – do zatrudniania personelu również.
Sprawdź też:
Prokurent – kim jest i jakie ma uprawnienia?
Wypowiedzenie umowy o pracę za porozumieniem stron
Praca w banku – ile zarabia pracownik banku?
Staż pracy – Co wlicza się do lat pracy? Jak liczyć staż pracy?
Praca zdalna – jak znaleźć pracę zdalną?
Praca w korporacji – na czym polega praca w korporacji?
Jakie są skutki bezrobocia? Negatywne i pozytywne skutki bezrobocia
Bezrobocie wpływa na wiele dziedzin życia. Choć może się to wydawać zaskakujące – ma swoje negatywne, ale i pozytywne skutki. Wszystko zależy od tego, po której stronie jesteś.
Negatywne ekonomiczne skutki bezrobocia
- spadek produkcji;
- rozwój szarej strefy;
- wzrost wydatków państwa na wsparcie socjalne i walkę z bezrobociem;
- spadek wpływów i deficyt budżetowy;
- utrata kwalifikacji wśród osób bezrobotnych.
Negatywne społeczne skutki bezrobocia
- bieda i ubóstwo;
- emigracja zarobkowa;
- utrata statusu społecznego;
- poczucie wykluczenia ze społeczeństwa;
- odkładanie decyzji o założeniu rodziny;
- pogorszenie relacji z rodziną i bliskimi;
- patologie społeczne;
- pogorszenie stanu zdrowia społeczeństwa.
Negatywne psychologiczne skutki bezrobocia
- stres;
- spadek samooceny i wiary we własne możliwości;
- niski poziom zadowolenia z życia;
- depresja i zaburzenia emocjonalne;
- poczucie rezygnacji i niechęć do poszukiwania pracy;
- myśli samobójcze;
- większa podatność na choroby.
Czy wiesz, że brak pracy to ogromne obciążenie psychiczne dla człowieka? Brak płynności finansowej oraz związane z nim poczucie bezsilności i beznadziejności, opisano w literaturze jako psychologiczne fazy bezrobocia:
- Faza szoku – pierwsze silne emocje, agresja i złość;
- faza pseudooptymizmu (efekt urlopu) – człowiek cieszy się wolnym czasem, ma wrażenie, że szybko znajdzie nową pracę;
- faza pesymizmu – pojawia się po bezowocnych poszukiwaniach zatrudnienia (zwykle jest to pół roku) – bezrobotny odczuwa frustrację, bezsilność, ale też zazdrość względem innych pracujących zawodowo;
- faza fatalizmu – pojawia się, gdy okres pozostawania bez pracy trwa dłużej niż rok. Bezrobotnemu towarzyszy uczucie porażki, często depresja. O ile w poprzednich fazach, po rozmowie kwalifikacyjnej otrzymałby pracę, to w fazie fatalizmu jego zachowanie i podejście do życia, może skutecznie przekreślić na to szanse.
Pozytywne skutki bezrobocia
- Większa konkurencja na rynku pracy stanowi dla pracownika impuls do podnoszenia swoich kwalifikacji;
- poszukiwanie nowych możliwości rozwoju zawodowego;
- krótkotrwała emigracja zarobkowa pozwala poznać inne kultury;
- zainteresowanie elastycznymi formami pracy;
- wzrost motywacji, dyscypliny i zaangażowania pracowników;
- łatwiej walczyć z inflacją.
Zobacz, gdzie znaleźć zatrudnienie i jak wygląda życie za granicą?
Bezrobocie w Polsce i na świecie – stopa bezrobocia, statystyki
Zastanawiasz się, czym jest stopa bezrobocia? A może nad tym, jak aktualnie kształtuje się bezrobocie w Polsce i na świecie? O tym przeczytasz w dalszej części artykułu.
Stopa bezrobocia – definicja
Stopa bezrobocia co to? – dla wielu to zagadnienie wciąż nie jest do końca jasne – uznają je jako liczbę bezrobotnych w danym państwie lub regionie. Przy czym stopa bezrobocia to wielkość statystyczna, określająca wymiar bezrobocia na danym obszarze. Liczy się ją na 2 sposoby, jako:
- stosunek liczby osób zarejestrowanych jako poszukujące pracy do zasobu siły roboczej;
- stosunek liczby osób zarejestrowanych jako poszukujące pracy do liczby ludności w wieku produkcyjnym.
Należy pamiętać, że stopa bezrobocia liczona drugim sposobem, zawsze będzie niższa. Dlaczego? Ponieważ liczebność ludności w wieku produkcyjnym jest zawsze większa od liczebności zasobu siły roboczej.
Eksperci wyróżniają dodatkowo pojęcie naturalnej stopy bezrobocia, która następuje w warunkach równowagi na rynku pracy. To odsetek siły roboczej obejmujący dobrowolnie bezrobotnych, którzy nie chcą podjąć zatrudnienia przy płacy zapewniającej równowagę. Naturalna stopa bezrobocia nigdy nie jest równa zeru. Nawet w sytuacji, gdy miejsc pracy jest więcej niż siły roboczej – kształtuje się ona na poziomie od 2 proc. do 3 proc. Dlaczego tak jest? Ponieważ nawet w czasach największego wzrostu gospodarczego, miejsca pracy są tworzone bądź likwidowane.
Jaka jest stopa bezrobocia w Polsce?
Według danych GUS – stopa bezrobocia w Polsce w 2023 roku wynosiła:
- w grudniu – 5,1 proc.
- w listopadzie – 5,0 proc.
- w październku – 5,0 proc.
- we wrześniu – 5,0 proc.
- w sierpniu – 5,0 proc.
- w lipcu – 5,0 proc.
- w czerwcu – 5,1 proc.
- w maju – 5,1 proc.
- w kwietniu – 5,3 proc.
- w marcu – 5,4 proc.
- w lustym – 5,6 proc.
- w styczniu – 5,5 proc.
Dla porównania – w 2022 roku kształtowała się następująco:
- w grudniu – 5,2 proc.
- w listopadzie – 5,1 proc.
- w październiku – 5,1 proc.
- we wrześniu – 5,1 proc.
- w sierpniu – 5,2 proc.
- w lipcu – 5,2 proc.
- w czerwcu – 5,2 proc.
- w maju – 5,4 proc.
- w kwietniu – 5,2 proc.
- w marcu – 5,4 proc.
- w lutym – 5,5 proc.
- w styczniu – 5,5 proc.
Mapa bezrobocia w Polsce w 2022 roku
Nierówności wynikają często z przemian strukturalnych lokalnej gospodarki na przestrzeni ostatnich dekad. Duże znaczenie mają w tym przypadku działania aktywizujące bezrobotnych, niestety nie zawsze przynoszą oczekiwane rezultaty. Z wielu powodów – brak dopasowania prowadzonych czynności, brak chęci do podjęcia legalnego zatrudnienia, ograniczenia zdrowotne czy problemy rodzinne.
A ilu bezrobotnych jest w Polsce? W kwietniu 2022 roku jest to 878 tys. osób zarejestrowanych w polskich urzędach pracy. To spadek o 22 tys. osób w porównaniu do poprzedniego miesiąca.
Przygotuj profesjonalny wniosek o mieszkanie socjalne
Stopa bezrobocia w wybranych państwach europejskich
Według danych Eurostat – stopa bezrobocia w Unii Europejskiej w październiku 2022 roku, kształtowała się następująco:
- Hiszpania – 12,5 proc.;
- Grecja – 11,6 proc.;
- Włochy – 7,8 proc.;
- Szwecja – 7,3 proc.;
- Strefa euro – 6,5 proc.;
- Węgry – 3,6 proc.;
- Malta – 3,1 proc.;
- Niemcy – 3 proc.;
- Polska – 3 proc.;
Z danych Eurostatu wynika, że bezrobocie w Polsce utrzymuje się na dużo niższym poziomie, niż wynosi unijna średnia (6,5 proc.).
Jak uniknąć bezrobocia?
Aby wyjść z bezrobocia lub uniknąć go w przyszłości – nie popełniaj typowych błędów i zastosuj sprawdzone metody, pomagające znaleźć zatrudnienie. Jeśli obecnie masz z tym problem – zajrzyj do naszego poradnika: Co robić, aby zwiększyć swoje szanse na zatrudnienie?
Bez względu na to, w której fazie bezrobocia obecnie się znajdujesz – musisz zacząć działać. Na początek zarejestruj się w urzędzie pracy jako bezrobotny. Możesz to zrobić online, bez wychodzenia z domu. Otrzymasz zasiłek, który pomoże Ci przetrwać czas stagnacji i zyskasz nowe źródło ofert pracy. Kolejnym krokiem jest poszukiwanie zatrudnienia na własną rękę. Przeanalizuj swoje umiejętności, kompetencje i osiągnięcia, wybierz interesujące Cię ogłoszenia i po prostu aplikuj!
Nie da się ukryć, że na dzisiejszym rynku pracy liczy się doświadczenie. Dlatego wolny czas warto efektywnie wykorzystać, aby nabyć nowe kwalifikacje. Zastanawiasz się, jak to zrobić jeśli nie masz pracy? Załatw sobie praktyki lub staż – dobrym rozwiązaniem może być staż z urzędu pracy, który dodatkowo jest płatny. Warto też brać udział w kursach i szkoleniach (stacjonarnych lub online). Pracodawcy doceniają osoby, które są zaangażowane i stawiają na swój rozwój.
Wysyłasz dziesiątki CV i brak odzewu? A może znalazłeś swoją wymarzoną ofertę i chcesz zwiększyć swoje szanse na zatrudnienie? Zadbaj o swoje dokumenty aplikacyjne. Stwórz kreatywne CV, aby zwrócić uwagę pracodawcy i przygotuj list motywacyjny, który udowodni, że naprawdę zależy Ci na tym stanowisku. Możesz skorzystać z Kreatora CV, który ułatwi Ci to zadanie. Aplikacja zawiera nowoczesne wzory CV, dostosowane do aktualnych wymogów rekrutacyjnych. Dzięki nim wyeksponujesz swoje kompetencje i atuty. Z takim życiorysem pozostaje tylko czekać na zaproszenie na rozmowę kwalifikacyjną.
Co to bezrobocie? Podsumowanie
Problem bezrobocia ma wiele przyczyn i skutków – ekonomicznych, społecznych i psychologicznych. Osobę bezrobotną definiuje się jako osobę niezatrudnioną i niewykonującą innej pracy zarobkowej, która jest chętna i zdolna do jej podjęcia w pełnym wymiarze czasu pracy. Warunkiem jest ukończenie przez nią 18. roku życia i nieprzekroczenie 60. roku życia – w przypadku kobiet i 65. roku życia w przypadku mężczyzn.
Okres ochronny przed emeryturą – ile lat przed emeryturą jest okres ochronny?
Pojęciem określającym wymiar bezrobocia na danym obszarze jest stopa bezrobocia. W Polsce wynosi 5,2 proc. (dane na kwiecień 2022 r.). Duży wpływ na aktualną sytuację w naszym kraju, ale i na świecie miała pandemia Covid-19. Liczne restrykcje, ograniczenia i odgórne zamykanie działalności poskutkowało spadkiem, a nawet całkowitą utratą dochodów w wielu firmach, czego konsekwencją stały się często zwolnienia.
Bezrobocia można uniknąć dzięki zaangażowaniu w poszukiwanie pracy i podnoszeniu własnych umiejętności. Nie warto siedzieć bezczynnie i bezrefleksyjnie przeglądać kolejne ogłoszenia niezwiązane z naszymi kompetencjami. Spróbuj sprecyzować swoje cele i dąż do ich realizacji.
Zajrzyj i dowiedz się więcej:
Zwolnienie dyscyplinarne – za co można zwolnić dyscyplinarnie? Skutki zwolnienia dyscyplinarnego
Praca w wydawnictwie – co robi redaktor? Ile zarabia korektor?
Bon turystyczny – do kiedy jest ważny? Jak aktywować bon turystyczny?
Jak negocjować podwyżkę i wynagrodzenie?
Świadectwo pracy 2024 i zaświadczenie o pracy – najważniejsze informacje
Testy psychologiczne dla kierowców i do wojska – kto musi zdawać psychotesty?
Wypalenie zawodowe – czy można otrzymać zwolnienie na wypalenie zawodowe? Jakie są najczęstsze objawy wypalenia zawodowego?
Praca dla niepełnosprawnych – Jak wygląda praca dla osób z orzeczeniem o niepełnosprawności?
Dodatek za godziny nocne – ile wynosi dodatek za pracę w nocy? Jak liczyć godziny nocne?
CEO – co oznacza popularny skrót CEO oraz CTO, COO i CFO?
